Konfutse-sitat med meir

Kvar tid har sin Konfutse (Ordtak).

Her følger eit utval enkle, tilmåta ord og ordtak fra Kongfutse sine Samtalar. Det finst ei nynorsk bok å jamføre med (nedst), og James Legges engelske omsetting av heile verket er her: [Lenke]

Jamføringar til kapittel og vers er sette til bak kvart ord nedanfor. Er det ord du ikkje forstår, kjem du til ordbøker og anna ved å klikke på 'Søk' ovanfor.

Konfutse, som var kjend som Confucius i mange år, har også fått namnet sitt attgitt som Konfucius, Kung-fu-tze og Konfutse. Denne vidgjetne filosofen, læraren, og teoretikaren blei født 551 fvt. (før vår tidsrekning) og døydde i 479 fvt. Ideane hans har påverka Aust-Asia sterkt opp gjennom historia, og gjer det den dag i dag. Det dei reknar som fødselsdagen hans, den 28. september, er offisiell høgtidsdag i Taiwan.

Konfutse vandra vidt omkring og søkte arbeid hos ulike fyrstar, ville opne utdanningsdørene for alle, og trudde på utvikling av ein sjølv. Gjetorda om han spreidde seg, og det voks opp ei retning etter han. Ho legg vekt på å oppføre seg. No over til kapitla og ytringar ifrå dei -

❦❦❦❦

1

Den verkeleg gode steller godt med rota; når rota står fast, vil Tao [Vegen, utvegen, måten o.a. slikt] vekse. [1.2]

Ein får vere plikttru og ordhalden. [1.8]

Gi akt på slutten. [1.9]

God son syner nok vørdnad for far sin. [jf. 1.11]

Den verkeleg gode er varsam med orda sine. [1.14]

Den fattige kan likevel finne glede. [jf. 1.15]

Når ein er rik får ein vere glad i sed og skikk. [jf. 1.15].

2

Dei tre hundre gamle dikta vil seie: "Utan avvik". [jf. 2.2]

Tiang ming er det djupe himmelen vil ha fram. [jf. 2.4]

Ver aldri ulydig. [2.5]

Ver ein god son. [2.6]

Far og mor uroar seg kanskje for om god son er sjuk, ikkje for om han har gjort noko gale [jf. 2.6]

Følgesvein Hui er ikkje dum! (Kongzi sette han høgast) [2,9]

Kveik det gamle for å lære å kjenne det nye [2.22]

Den som ikkje lærer av far, er i fare. [jf. 2.15]

Tal varsamt og sjå mykje. Då vil få klandre deg. [jf. 2.18]

God son dyrkar vennskap med brør. [2.21]

Å sjå kva som er rett, men ikkje gjere det, er ikkje vakkert.* [jf. 2.24].

3

Den som ikkje er medmenneskeleg, kva skal vel han med rituala sine? [3.3]

Den som ikkje er medmenneskeleg, kva skal vel han med musikk? [3.3]

Dei edle tar ikkje del i tevlingar. Unntaket er bogeskyting! [3.7]

Sed og skikk kan ein nok tale om, men vitneprov, det er godt å ha [3.9]

Ein får vere glad, men ikkje styrlaus. [3.20]

4

Det er helst det medmenneskelege som gjer eit grannelag vakkert [4.1]

Den som ikkje er medmenneskeleg, kan ikkje lenge tole medgang [4.2]

Medmenneske finn ro i det medmenneskelege. [4.2]

Den vise finn nytte i det medmenneskelege. [4.2]

Kan ein ikkje gjere det ved hjelp av Tao, Vegen,, er det beste å slutte med det. [4.5]

Det er ikkje bra å vike frå det medmenneskelege [4.5]

Høyr Tao om morgonen. [4.8]

Den verkeleg gode tar side for det som er rett for å halde fram å vere medmenneske. [4.10]

Ein bør kjenne alderen til foreldra sine, jamvel om det gir både glede og uro. [4.21]

Rette dygda blir ikkje lenge grannelaus. [jf. 4.25]

5

Ein vegg av møkk kan ikkje pussast. [5.9]

Det er klokast å høyre orda hans og dernest sjå etter om han gjer som han seier. [jf. 5.9]

Den verkeleg gode (edle) er vørdsam i framferda si, tener med omhug, rett gåvmild, rettvis i det han legg på hine. [jf. 5.15]

Det kan halde å tenke seg om to gongar før ein handlar. [jf. 5.19]

Ein får tenke seg om så mange gongar som skal til, før ein gjer noko ut av det.*. [jf. 5.19]

Eit ønskemål: Ha godhug for ungdommen! (Den kan vel trenge det) [jf. 5.25]

Eg har enno ikkje møtt nokon som kunne sjå eigne feil og så gå i seg sjølv og ta skulda! - Kongzi. [5.26].

6

Yan Hui gjorde ikkje same mistak to gongar. (Gjer likeins) [6.2]

Den verkeleg gode hjelper dei nødtrengte. [6.3]

Ver ein edel lærd! [6.11]

Er ein vakker, men ikkje veltalande, kan det vere vanskeleg å greie seg no for tida. [6.14]

Å gle seg over noko ligg langt høgare enn berre å elske det [6.18]

Den vise finn hugnad i vatnet, den medmenneskelege i fjella [6.21]

Den medmenneskelege er stille, den vise er glad. [6.21]

Eit edelt menneske vil ikkje i fella. [6.24]

Må himmelen knuse kva gale eg har gjort! - Kongzi. [6.26]

Berre få blant folket har følgt Middelvegen. [6.27]

7

Det plagar meg å ikkje kunne endre det som ikkje er godt. - Kongzi [7.3]

Finn kveik der han er å finne (t.d. i kunsten). [7.6 endra]

Lik gjerne langt fullendt musikk. [jf. 7.13]

Kongzi talte ikkje om opprør. [7.20]

Kongzi underviste mellom anna i å vere ordhalden, oppførsel, og kulturarv [jf. 7.24]

Kongzi skaut aldri fugl i reiret. [7.26]

Gjer eg eit mistak, får andre visseleg vite det! - Kongzi [7.30]

Mild og fredfull, men ikkje skremmande, var Kongzi. [7.37]

8

Den verkeleg gode er trufast mot sine næraste. [8.2]

Sorgfull er songen til ein døyande fugl, gode er orda til ein døyande mann [8.4]

Hald råskap og ovmot langt unna barn især. [jf. 8.4]

Sømmeleg minespel er bra å ha, og like eins høviske ord og tonelag [8.4]

Den verkeleg gode lar seg ikkje rokke. [8.6]

Ein får stå støtt ved hjelp av det vel etablerte [8.9]

Somme fullfører naturen sin med musikk. [jf. 8.9]

Det er ikkje lett å finne ein som kan lære i tre år utan tanke på lønn. [8.12]

Eg skjøner meg ikkje på dei som ikkje vil lære, sa Kongzi [8.16].

9

Kongzi var udogmatisk, og ikkje hardnakka. [9.4]

Den verkeleg gode treng kan hende ikkje så mange praktiske evner [jf. 9.6]

Ein får no og då selje vakre smykke om prisen er god! [jf. 9.12]

Elva stoggar verken natt eller dag. [9.16]

Det hjelper vel å vere like glad i dygder som i fagre kvinner. [jf. 9.17]

Det finst blomar som ikkje ber frukt. [9.21]

Ungdommen skal vørdast. [9.22]

Ungdommen får vørdast, elles blir framhaldet verre. [jf. 9.22]

Det er nok meir verdifullt å lære og rette seg av føredøme, enn å hylle dei. [jf. 9.23]

Ein skal vel no og då gle seg over smigrande ord, men det verdifulle er å saumfare dei (Det kan ligge eitkvart attom smigeren)! [9.23]

Du kan ikkje ta viljen frå ein bondetamp! - Confucius [9.25]

Når det blir kaldt, er furu og sypress dei siste som visnar (Neppe) [9.27].

10

Kongzi var jo sjølvtrygg og kledde seg stundom i lin. [10.2, 7]

Kongzi let eldre med stokk få gå først ut av forsamlingslokalet [jf. 10.10]

Å bøye seg djupt og slavisk sømmer seg heller dårleg mellom vennar. [jf. 10.15].

11

Yan Hui, han var glad i å lære (Det kan du òg vere). - Kongzi [11.6]

Kan den som ikkje kan tene menneska, tene ånder? [jf. 11.11]

Du skjøner enno ikkje livet, korleis skal du då kunne skjøne dauden? - Kongzi. [11.11]

Unge vennar, slå på tromme . . . De får lov! - Kongzi [11.16]

Det nyttar når ein får eigedommen sin til å vekse. [jf. 11.18]

La gjerne prognosane dine treffe blinken. [11.18]

Zigong (Ci) hadde ofte rett i spådommane sine. [11.18]

Det skal lønne seg å sette i verk det bra du høyrer [jf. 11.21].

12

Rør deg ikkje på usedeleg, usmakeleg vis. [jf. 12.1]

Å vere fåmælt er vanskeleg! - Kongzi. [12.3]

Å vere medmenneske er vanskeleg. [jf. 12.3]

Skulle Den verkeleg gode bry seg om at han ikkje har brør? [12.5]

Ein skal ikkje la urett og sårande slarv gå inn på seg [12.6]

Vidsynte blir mang ein gong offer for drypande baktale. [jf. 12.6]

Den som har lærdom i kulturarven, går vel ikkje over streken! [12.15]

Den ekte framgangsrike er ærleg og glad i rettvise, og vil vel ikkje blåse seg opp -. [jf. 12.20].

13

Kongzi sa til ein som ville lære hagebruk. "Så god som ein gammal gartnar er eg ikkje." [13.4]

Ein skal gå inn for stegvis betring av levestandarden sin. [jf. 13.8]

Gi dei rike opplæring. [13.9]

Dersom ein ikkje rettar opp seg sjølv, korleis då rette opp andre? [13.13]

Er det ikkje bra om orda mine gode og ingen går imot dei? [13.15]

Godt styrte er lykkelege. [jf. 13.16]

Herrane står alltid ved orda sine. - Kongzi. [13.20]

Trege gjer ikkje kva som helst (Dei har slik ein fordel). - Kongzi [13.21]

Nydelege samspel kastar neppe Den verkeleg gode villig vrak på. [jf. 13.23]

Det beste er om dei gode i landsbyen likar ein mann og dei som ikkje er gode, mislikar han. [13.24]

Å sende folk utan opplæring i krig, vil vel seie å kaste dei vekk [jf. 13.30].

14

Ikkje alle modige er medmenneskelege. [jf. 14.5]

Veltalande er ikkje alle dydige. [jf. 14.5]

Ser han vinning, tenker den fullkomne først gjennom om ho er rett [jf. 13.13]

Når den fromme er glad, ler han vel. [jf. 14.14]

Når det er rett, tar den gode. [jf. 14.14.]

Ein får la folk studere for sin eigen del, for å bli betre menneske [jf. 14.25]

Dei beste drar seg unna menneskesamfunnet. Dei neste drar seg unna styre og stell; dei neste kvinner, dei neste samtale. [14.39]

Å vere eldre utan noko vidare å formidle vidare, det er å vere ei plage! [14.46].

15

Dei veltalande og usømmelege kan vere farlege. [jf. 15.10]

Den verkeleg gode forkastar ikkje sanningar på grunn av den som seier dei, så hardt som det kan vere. [jf. 15.22]

Gjer ikkje mot andre det du ikkje ønsker for deg sjølv [15.23]

Dersom alle mislikar han, lyt det granskast nærare. Dersom alle liker han, lyt det også granskast nærare. [15.27]

Mennesket kan utvide mennesket. [jf. 15.28]

Når orda når fram, er det fullt nok. [jf. 15.40]

Ein får vel la evnelause halde seg i ro. [jf. 15.1]

16

Når Vegen rår i verda, tar helst ikkje vanlege menneske del i ordskifte om kva som er gale med styre og stell. [16.2]

Å vere venn med gjølande og ettergivande, det blir til skade [16.4]

Å gle seg over vennar, det er til gagn. [16.5]

Den verkeleg gode vaktar seg iallfall for havesjuke. [16.7]

Den smålege vanvørder og likefram spottar dei store [16.8]

Dei som har strevd og ikkje lært noko, verkar lett låge. [jf. 16.9]

Der den verkeleg gode kjem i tvil, spør han. [16.10]

17

Dei mykje dumme kan ikkje tvingast til å bli gode. - Kong Anguo. [jf. 17.3]

Ein får elske sannmæle og ærleg fastleik. [jf. 17.8]

Dagens sjølvtrygge er gretne og dagens dumme svikefulle. - Kongzi [17.16]

Å spele dam må vel vere betre enn ikkje å gjere noko [jf. 17.22].

18

Den verkeleg gode kvittar seg ikkje med gamle vennar utan god og rimeleg grunn [jf. 18.10].

19

Den verkeleg gode har medynk med dei duglause. [19.3]

Den verkeleg gode lærer for å gå Vegen (Tao). [jf. 19.7]

Sola og månen verkar det uråd å klive over. [jf. 19.24].

20

Den verkeleg gode er bydande, men mest ikkje skremmande. [jf. 20.2].