• Tilfrisking
• Fleire vink

Tilfrisking

Det er til vanleg betre å stå enn å dette og så reise seg opp att med ein skade. Det er tilsvarande betre å halde seg frisk enn å streve med å bli bra att, sidan "Ein skal vere godt frisk for å tole opphald på eit sjukehus," som det heiter. Det gjeld enda meir etter at farlege sjukehusinfeksjonane har komme.

Det same gjeld byliv på grunn av bylufta mange stadar. Frisk luft i lungene kan gjere godt, men legemiddel har sideverknadar, biverknadar, og somme bygg seg opp i langdrag. Det skulle ein vare seg imot om ein får det til.

Det offentlege Noreg går elles inn for eigenomsorg. Ei eller fleire familielegebøker er godt å ha - oppdaterte bøker, sidan tilrådde behandlingar kan bli endra.

I somme tilfelle kan ein utfylle legemiddel med komplementær behandling, i andre tilfelle slett ikkje. Det kan vere gråsoner imellom desse polane. Ein gjer godt om ein lar vere å ta inn det skadelege - det er nokså individuelt endatil.

Det kan fort komme på banen kva for komplementære tiltak eller "greier" ein gjerne vil prøve. Etter familielegebøker kan ein til dømes leite opp til bra alternative kjelder om dei finst. Ein får også gjere vel og rådføre seg med legen sin for å vere på tryggare grunn.

Ein kan truleg spare seg for mangt ved å auke trivselstiltak og bygge helsereservar mens ein har det bra og er frisk. Som sagt, det er mogeleg å reise seg att om ein fell; det er iallfall mogeleg for mange. Og kan hende det finst alternativ til legemiddel rundt om - og komplementær medisin har mange utlaup. Det finst mange retningar, som shiatsu, akupressur, blomstermiddel (frå plantar, for menneske), urter, kosthald, og mykje anna. Somt går godt i spann med vanleg behandling, og somme legar har ein fot i kvar leir, som Stig Bruset, forfattar av Helse på grønn resept (2001) i lag med ein homeopat. Hovudnorma er og blir: "Det skal vere forsvarleg, og dessutan tenleg."

Ein får merke seg at avslapping i klinisk forstand er ikkje det same som å ha ein roleg kveld framfor TV-en, ta eit par drinkar eller sitte og snakke med gode vennar.

Som hjelp til å overvinne problem kan visualiseringar tas med: Dei kan ha ein viss effekt, bidra eit stykke på veg, og kanskje gjere utslag nok i enkelte tilfelle.

Somme menneske er meir visuelle enn andre - dei tenker i bilde. Andre sansar tinga på andre måtar. Somme føler dei, andre tenker mykje meir i ord.

Fleire vink

Det Amerikanske Instituttet for kreftforsking (AICR) meiner at den beste måten å fremme god helse på i det store og heile, er å ete balansert, og få i seg mest plantebasert og næringsmessig kompakt kost.

Dei fleste kaloriane bør komme frå grønsakar, frukt, fullkorn og bønner, heiter det der i garden.

Ein blir rådd til å ete mindre feitt, mindre sukker - især mindre kvitt, mineraltømt sukker - og meir fiber, dersom ein kan tole fiber i kosten, då.

Mindre kjøt og mjølkeprodukt fordi dei er stinne av metta feitt og kolesterol. Kaldpressa planteoljar i staden for smør og margarin.

Unngå herda feitt.

Mykje mindre steikt, sterkt salta og røyka mat.

AICR tilrår nesten alle desse stega som vern mot ulike krefttypar, og som hjelp til å minske risikoen for hjarte- og karsjukdom.

Og så fremmer slikt inntak god helse, heiter det.

Den med matallergi lyt gjere det han eller ho kan for å tillempe vinka til seg og si stode.

Det Nasjonale Kreft-Instituttet (NCI) koplar ein tredel av alle kreftdødsfall til kosthaldet. Instituttet seier vi kan minske risken for kreft og andre kroniske sjukdommar gjennom kosthaldet. Både AICR og NCI trur at det i det store og heile gjer godt å ete plantebasert kosthald. Det kan vere fornuftig å innlemme meir av det, men det er ikkje alt gr�nt som er sunt, og heller ikkje alt plantebasert. Noko er f�lande giftig, tilmed. Ein skal bruke skj�nn. Dessutan er balanse, moderasjon og variasjon nokre nøkkelord.

- og ha eit positivt livssyn (så lenge du kan klare det)

Kan vi kanskje legge til noko?

• Vel økologisk (biologisk) kosthald systematisk, om ikkje anna så for trivselen til dyra.
• Reduser vanleg koksalt (kjøkkensalt), og erstatt det med slikt som saltfattig urtekrydder, om det går an. (Jf Wikipedia, "Seltin")
• Ikkje overkok grønsakene så dei ikkje verkar fine eller innbydande. At dei er godt kokte, går bra.
• Ikkje svidd mat og fæle skorper.
• Mat med ekte, fine, friske fargar gjer seg ofte.
• Dampkoking kan vere bra, avhengig av kva for vitaminar ein har med � gjere.
• Lettstelte panner og gryter treng lite olje og feitt.
• Med ein mikrobølgjeomn kan ein varme, koke, og grille så godt som utan feitt, og utan mykje søl. Dessutan kan han vere tryggare for gl�ymske ved at han sl�r seg av til fastsett tid.
• Det kan vere lurt � kutte ned inntaket av metta feitt. I juni 2009 kom elles Verdshelseorganisasjonen til at transfeitt er usunt og bør vekk frå kosthaldet. Transfeittet som ein får aller mest i seg av i dag, er produsert industrielt som eit biprodukt ved hydrogenisering av planteoljar. Transfeitt er ikkje godt for helsa, fortel Verdshelseorganisasjonen.
• Ein f�r sj� til � konsumere noks� lite sukker. Det finst anna s�tstoff utan l�ynde oppfeitingsf�lger, som stevia.

Råda til dei to institutta gagnar helse, og kan verne mot hjartesjukdom, slag, kreft, og meir til, heiter det.