Den tidlegaste skildringa av eit monster nær Loch Ness er frå 586 e.Kr., og er kapittel 28 i ◦Life of St. Columba, som er tilskrive Adomnán. Boka er frå 600-talet e.Kr.

Men skeptiske (bildet) tvilar på om soga er påliteleg, sidan soger om vassbeist var svært vanlege i forteljingar om heilage i mellomalderen, og segna blei forma i ettertid, og kan ha brukt eit vanleg segnmotiv som så har blitt resirkulert og forankra på staden ved segna. [WP, "Columba" (Latin for due.)]

Den gamle klurikonen

Det finst dei som strever med å late som dei ikkje trur på det dei trur på og er redde for inst inne. Felix O'Driscoll var ein slik ein. Han let som han ikkje trudde på alvar, klurikonar, og litt av kvart anna. Men somme hadde lagt merke til at Felix kvidde seg fælt for å vere ved vadestaden Ahnamoe etter det blei mørkt, sidan alvar pla samlast der, etter det folk fortalde. Og ein gong han rei forbi den gamle kyrkja Grenaogh i mørket, sette han hesten til å trave så fort at ingen makta å halde følge med han, og ender og då såg han seg attende over venstre skuldra.

Ein kveld sat det fleire og drakk og snakka saman i skjenkestova til Larry Reilly, og Felix var ein av dei. Som vanleg song han den gamle visa si om at han ikkje trudde på alvar, men berre på slike vesen som hadde fast kropp, som menneske, dyr, fuglar og fisk.

Han gjekk etter kvart så langt i å tale på det viset at karar han var i lag med, uroa seg over ringeakta hans for "godfolket" og krossa seg.

Ei gammal kvinne i blå kåpe hadde sete i skorsteinshjørnet utan å ta del i samtalen. No tok ho pipa si ut av munnen, banka oska ut av pipa, spytta i elden, snudde seg og såg Felix rett inn i fjeset.

"Så du trur ikkje det finst klurikonar?"

Felix såg forskrekka ut, men sa ikkje noko.

"Det finst dei som lèt som dei ikkje trur det som far, farfar og oldefar ikkje tvilte det aller minste på. Men ein får tru at det ein ser, stemmer bra. Og eg som kunne vore bestemor di, seier deg at det finst slikt som klurikonar. Eg har seg ein sjølv."

Alle i puben såg nokså overraska ut, og kom bort til peisen for å høyre kva hadde å fortelje. Felix prøvde å le, men dei hine ansa det knapt, og sette seg ved gamlemor.

"Eg hugsar frå tida etter eg gifta meg", sa ho. "No er mannen min daud og borte, men før eg kom i barselseng første gongen, sat eg ei stund i hagen med strikketøyet i handa og såg på bier frå bikubane våre. Biene gjorde seg klare til å sverme. Det var ein fin solskinsdag midt i juni. Biene summa og flaug fram og tilbake rundt bikubane. Fuglane kvitra og sommarfuglane flaug omkring og sette seg på blomster. Alt lukta så friskt og godt, og eg kjende meg så glad at eg knapt nok visst kor eg var.

Då høyrde eg med eitt ein uvand bankelyd mellom bønneradene i eit hjørne av hagen.

"Himmel og hav!" sa eg til meg sjølv. "Kva kan det vere?"

Så la eg strikketøyet frå meg, kom meg opp på føtene og lista meg bort til bønnene. Og midt mellom dei sat ein gammal krabat. Han var berre ein firedel så stor som eit nyfødt barn. Han hadde ei lita hue på hovudet og ei pipe i munnen. Han dampa i veg. På seg hadde han ein enkel, gammaldags frakk som var kneppa i ryggen med store knappar. Skorne hadde så digre sølvspenner at dei nesten dekte føtene hans. Han streva og arbeidde med å setje hælar på eit par skor.

Straks eg såg han, visste eg det var ein klurikon. Eg sa til han: "Signe deg, som arbeider så strengt på ein varm dag som denne."

Han såg plaga opp i andletet mitt, så eg sprang bort til han, fekk tak i han, heldt han i handa og spurde: "Kor har du pengesekken?"

"Pengar?" sa han. "Kor skulle ein liten kar som meg skaffe seg pengar?"

"Høyr no", sa eg, "ikkje kom med knepa dine mot meg. Veit ikkje alle at klurikonar som deg er så rike at dei vassar i pengar?"

Eg tok fram ein kniv eg bar i lomma og strevde for å sjå morsk og fælsleg ut. Det var ikkje lett for meg på den tida, for eg var pen og hadde godt humør. Eg grynta at om han ikkje ville vise meg ei gryte med gull, så . . . .

Den lure, gamle krabaten verka så skremd av dette at eg syntest nesten synd i han.

"Er det slik fatt? Då får du bli med meg berre eit par enger bortanfor her, så skal eg vise deg kor eg har pengane", sa han så.

Så gjekk eg med han i nevane mine med auga festa på han. Då summa det med eitt bak meg. "Der, der!" ropte han. "Det er biene dine som kjem i ein sverm og dreg ifrå dykk!"

Eg gløymde meg og tok auga frå han for å sjå meg rundt. Det var ingen bier der. Då eg såg mot nevane for å feste blikket på klurikonen att, var han vekk! Han hadde glidd ut av hendene mine som om han var laga av røyk og skodde. Eg såg han aldri i hagen vår igjen."

(Attgiving frå Croker 1825:80-88, "Seeing is Believing".)

Tillegg:

I Northumberland trefte ein redaktør for Brand's Popular Antiquities ein mann som sa han hadde sett alvar. Kva sanninga er om slikt, er vanskeleg å komme fram til i dei fleste tilfella, fortel Croker.

Vadestaden i forteljinga ligg ei norsk mil nord-aust for Cork. Moirna Hogaune budde ikkje langt derifrå.

Grenaugh som er nemnde i starten av soga, var kyrkjeruinar ei dryg mil nord-vest for Cork.

Treskestenger

Om ei anna kyrkje, Garrycloyne, ikkje langt derifrå, blir det også fortalt mange historier, som denne:

Bonden Rilehan skriv at åtte menn ein gong gjekk til Garrycloyne kyrkjegard for å kappe seg stenger å treske havre med. Då dei tok til å kappa dei første stengene, var det som dei brann. og trea rundt dei på kyrkjegarden også. Dei gjekk skremde attende den same vegen som dei kom.

Men seint neste kveld var dei der att. Då hogde dei ned eit tre frå kyrkjegarden og tok det med seg. Treet brann mens dei bar det, heilt til dei kom til elva der og skulle va over. Då sveva treet opp i lufta over dei og brølte som ein sint okse. Dei blei så redde og forstøkte at det tok to månadar før dei kom til hektene att.

(Croker 1825, Merknadar til "Seeing is Believing." Sjå også WP, "Sliul")