Kryp: Krokodille — Skjelpadde — Orm — Snigel I sjøen: Fisk — Kveite — Laks — Sild — Steinbit — Torsk — Ål — Krabbe — Kreps I lufta: Fugl — Gauk — Gås — Hauk — Høns — Kanarifugl — Kråke — Ramn — Skarv Nokre insekt: Bie — Fluge — Loppe — Lus
Om krypKrokodilleJamvel om vatnet er stille, skal ein ikkje tru det er fritt for krokodille.* Krokodilla har styrken sin i vatnet.
SkjelpaddeNår du ser ei skjelpadde oppå ein gjerdestolpe, forstår du ho har hatt litt hjelp. "Hastverk er godt, men omtanke er også godt", sa skilpadda. OrmDen som blir bitt av ormen, flyktar lett for firfisla.* Ein orm som har livet kjært, drar ikkje landevegen.
SnigelOm du ikkje trakkar snigelen på halen, vil han ikkje komme og bite deg. Snigelen etterlèt eit far kor han fer. Snigelen kjem òg fram. "Seint, men støtt", sa snigelen.
I sjøen
FiskDet er betre å gå heim og lage eit garn enn berre å stire langt etter fisken i den djupe dammen. Det finst dei som fiskar, og dei som berre forstyrrer vatnet. Ein fiskartur: to steg og over bord. (Skotsk) Fiskar som svelger båtar, held ikkje til i bekkar. Fisken går ikkje etter kroken, men etter agnet. Garnet til den sovande fangar fisk. Gir ein nokon ein fisk, har han mat for ein dag. Men lærer du han å fiske, har han mat resten av livet. Han kan saktens faste som har rikeleg med fisk på disken sin. List drep ikkje akkurat fisken; det er heller garnet. Store fiskar held seg i djupet. Store fiskar riv lett sund garna. Storfisk blir tatt i mykje vatn. Storfisk et småfisk.
KveiteEin må kunne både hale og fire, vil ein dra storkveite. Laks"Ein kan ikkje gjere alle til laks (lags)", sa han som skapte silda. SildDei er pirne (pirkete o.a.) som skjer sild i fire. Ein skal ikkje selje silda før ein har ho i garnet. Silda er også fisk (kosteleg mat også). SteinbitDet står age (respekt) av steinbitkjeften. TorskTorsken og seien går same vegen. • Torsk og sei må same lei.* ÅlEkteskapet er som ei åleteine, den som er ute, vil inn, den som er inne, vil ut. KrabbeUvørne får kjenne krabben på klørne.* KrepsEin straffar ikkje krepsen ved å drukne han.
I lufta
FuglBetre å vere ein liten skogsfugl i lunden enn ein stor fugl i bur. Det er lite om fuglen når fjørene er avribba. Kvar fugl syng med sitt nebb.* Ein får ikkje flyge før vengane er utvaksne. Fuglen er ikkje flygeklar med det same han kjem or egget. Langflogne fuglar har ofte fagre fjør. Ring er fuglen som skit i eige reir. Store fuglar fangar ikkje fluger. To fuglar ber betre til reirs enn ein. GaukDet er utanfor måte at gauken gjel på svart (berr) kvist.* GåsEin kan ikkje ete ei feit gås om ein ikkje har nokon. Stakkars den gåsa som trur reven. HaukHøna vil ikkje beklage at hauken er sjuk. HønsDen misunnelege trur at nabohønsa er like feite som gjæsene sine. Det er ikkje hanen som passar kyllingane. Ei klok høne kan også verpe i brenneslene. Hanen styrer lettare tolv høner enn mannen styrer éi kvinne. Ein kan vanskeleg vite om hane eller høne kjem ut av egget, og om siger eller tap kjem ut av krigen. Om ikkje høna kakla, visste ein ikkje at ho hadde vorpe. To hanar hjelper ikkje kvarandre med å sparke jord. "Eg såg himmelen ◦opne seg som ein hønseende, og englane fly ut og inn", sa mannen på vitnemøte. KanarifuglOm ein riking slepper ein fjert, priser folk lyden som kanarifuglsong; om ein fattig fjertar, blir han utskjelt og får pryl. KråkeKråka fer aldri så vide at ho ikkje har same vengane ved side. "Hadde du stått ved denne enden, så hadde du ikkje foke der", sa mannen; børsa spente då han skaut på kråka. RamnDen eine ramnen høgg ikkje auget til den andre. Å stele som ein ramn. Skarv"På 'an att", sa skarven, han åt ålen for tredje gongen.
Nokre insekt
BieDen som er glad i honning, gir seg ikkje for biene.* Den som likar honning, får finne seg i bistikk. FlugeAttlaten munn får ingen fluger inn. Det er klein kar som dånar av å sjå ei fluge på veggen. Ikkje eingong stuten klarer å verje seg skikkeleg mot flugene. (Kinesisk). Rumpelause kyr skulle ikkje prøve å jage vekk fluger. (Afrikansk) Store fluger kjem seg laus av spindelveven. "Vågar du livet, så vågar eg halsen", sa bonden, han svelgde fluga som sat på grauten. LoppeLoppa stikk eit grann, men skadar ikkje. "Det er betre med godt hopp enn god tru", sa loppa, ho hoppa over bekken. [Svensk hopp er håp.] LusHeller ei lus i kålen enn kjøtlaus. |
✑ Ordtak om dyr på engelsk - større samling.
På mange sider er det små teikn i teksten: parentesar, symbol, tilvisingar og anna til nytte ved læringsarbeid: (1) Teiknforklaringar; (2) Handtering av livslærdommar.
|
Seksjon | Sett |
BRUKARGAID: [Lenke] © 1999–2017, Tormod Kinnes, cand.philol. [E-post] ᴥ Ansvarsfråskriving: [Lenke] |