• Les sidene så optimistisk som vel råd

Les sidene så optimistisk som vel råd

Kunnig optimisme fører ikkje til fall. Det same gjeld skolert pessimisme.

Tenk positivt før det er for seint.
Tenk positivt før andre gjer det
og dankar deg ut med det.
Langt liv er slik basert, i det store og heile.

Les du samandraga først, kan du vinne tid og fortare finne ut kva du har mest lyst til å bli kjent med av tilfanget her. Det høyrer med å sjå at negativ tenking godt kan ha særs mykje positivt å fare med også - the Positive Power of Negative Thinking. Så blir vi ikkje einsidige, stort sett.

Det kan gå bra å vere optimistisk

Å tenke positivt før dei nye dankar deg ut – det er lett i ei tid!

Det står deg fritt å la kunnig optimisme tene helsa og velværet. Kunnig optimisme skulle vere smart. Optimistisk og dum er ikkje det same.

I boka The Luck Factor (Hell-faktoren) fortel Dr. Richard Wiseman nøye om kva ein skulle legge vinn på for å lykkast betre eller bra:

• Auk vinnarsjansane.
• Ver meir lydhør for heldige aningar.
• Vent å få medgang, hell og lykke.
• Vend vanhell til hell.

Wiseman gir oss med det fire nyttige samanfattingar. Dei fire faktorane står fram ifrå ein ti-års studie, og kvar av dei blir breitt forklart av Wiseman. Han gir såleis diverse "korleis" attåt dei fire "kva" (faktorane). Kan hende nokre av "korleisa" hans høver deg godt, andre kan hende ikkje fullt så godt, og andre ikkje, men det finst altså forsking på feltet av ein med eit godt namn.

Optimisme stammar frå det latinske ordet optimus, best, og optimisme blir kalla "ein tendens til å stelle seg maksimalt gunstig til handlingar og hendingar, eller føregripe best mogeleg utkome". Det gagnar mot dyster nederlagsstemning i eitt og alt, altså pessimisme.

Midt mellom optimisme og pessimisme finn vi "heiarop" som "Cheer up! The worst is yet to come." [Philander Chase Johnson], og "I'm an optimist, but an optimist that carries a raincoat [regnfrakk]." [Harold Wilson]

"Å bu seg på det verste på slike høveleg vis at det verste ikkje hender, og ikkje så blir så ille som det elles kunne blitt, eller så ein venteleg klarer brasene glimrande", kan vi jo kalle pessioptimisme. Også slik er speidarorda "Ver budd – alltid budd" å forstå jamt over.

Kva seier granskarar om optimisme? I 2001 gav APA (American Psychological Association ut boka Optimism and Pessimism: Implications for Theory, Research, and Practice, med Edward C. Chang som redaktør. Boka tar opp det som kallast kostnadane ved pessimisme og fordelane med optimisme, men forskarar som har granska desse trusbrokkane hjelper ein å innsjå at ein farbar veg går ein stad imellom optimisme og pessimisme og samspel mellom desse to polane. Somt kjem an på kor realistisk ein klarer å vere, og somt på kva ein får laga til. (Chang 2001)

Ein gjer venteleg vel om ein skil mellom ulike slags optimisme og pessimisme; mellom kva slags utbytte det er tale om; og dei særlege sosiale, kulturell og livslengdutfordringane og -samanhengane som er involverte. Gjennomtenkt forsking over slike sider ved sakene kan føre til betre handsaming av problema ein får, og eit betre liv etter kvart. Det meiner iallfall Julie K. Norem og Edward C. Chang avslutningsvis. (i Chang 2000, 361)

Shelley E. Taylor ved University of California i Los Angeles has summert forskingsfunn rundt optimisme i artikkelen "Is Unrealistic Optimism Good for Your Health? (Er urealistisk optimisme godt for helsa di?)" Det kan vere godt å vite. Svaret er dels ja, dels tja. Dette gir faktisk spelerom for bønn, tru, autosuggesjon, visualiseringar og så bortetter. Tony Buzan dokumenterer også at noko av dette gagnar (Smith ofl. 2003, 522-23; Gelb og Buzan 1995, 54-56 o.a.).

Taylor skriv at optimistiske forventingar heng saman med betre sinnstemning, betre livskvalitet og betre tilpassing til sjukdom. Dessutan blir optimistane fortare friske att etter sjukdom, og overlever gjerne betre slikt som kreft. Ja, optimistane kjem statistisk sett heldigare ut ved vanskeleg sjukdom, syner forsking i innland (Sven Svebak) og utland, og får jamt meir støtte. [Jf. humor]

Nokre få optimistar er naive optimistar som trur ar alt vil gå bra utan arbeid frå deira side. Slike risikerer å legge seg til dårlege vanar, og kan hende bli nevrotiske. Men det syner seg at dei fleste optimistane er konstruktive i det at dei aktivt prøver å verne helsa og tryggleiken sin. Optimisme inngår dermed fint i livshandtering, coping, og enda betre: livsmeistring [Hi 523].

Ein får med andre ord forskarklapp på skuldra når ein vil vere optimistisk, tenke positivt og handle kunnig, enda om det kan vere farlig for mange urøynde.

Dr. Wiseman om anna enn hell

Det finst anna enn fin, positiv tenking: Det finst også "vanarta positiv tenking". Professor Albert Harrison frå University of California, Davis, gjekk i lag med kollegaar gjennom 9 000 oppslag i fleire band av Who's Who and Who Was Who og talde kor mange som var fødde på merkedagar eller like ved dei. Datoane dei valde var 4 juli, første juledag 25 (Soldagen i Romarriket), and første nyttårsdag." Om tilfellet skulle rå, ville fødselsdagane til dei undersøkte spreie seg ganske jamt over datoane i året, men det synte seg at fleire var fødde på 4. juli, Soldagen, og nyttårsdag eller dagene kloss ved dei. Sjansane for at fordelinga av fødslar verkeleg skulle vere slik, var mange hundre til ein. Professoren og kollegaane dømde då at svært kjende personar oppgav feil dato til biografar for å bli assososiert med særst viktige dagar for USA.

Harrison vil ha det til at dette kjem av eit psykologisk fenomen som blir kalla BIRG (Basking in Reflected Glory), som fortel at nokon vil sole seg i andres glans. Slikt skjer ofte. Det hender folk fortel dei har studert i lag med ein kjendis, utan at det er sant.

Dummingar går langt for å assosiere seg med vinnarane, slik dei opplever kven som er vinnarar. Dei heiar mellom anna på eit eller anna fotballag, kjøper skjerf og fjas og seier "vi" når laget er i medgang, og "dei" når laga taper jamt. Slik er det. Ansvaret er ute.

Jazz-musikaren Louis Armstrong hevda til dømes å ha blitt født den 4. juli, enda han var fødd ein månad etter. Det er rom for at einkvan har hugsa feil. Det var også slik i eldre tid i Noreg at det var dåpsdagane som blei innførte i dåpsboka, ikkje fødselsdagane. I dag er det ikkje slik. Også folketeljingar har rom for feil, fordi dei ikkje gir dåpsdatoar eingong, berre år. I våre dagar skal dei som blir "klokka inn" på fødestuer, ha bra nøyaktige fødselsdata. Elles kjem det an på om einkvan hugsar å sjå på klokka ved det første skriket.

Det finst også dei som juksar til fødselsdatoen for at barnet ikkje skal få "blemme" av det sosiale slaget: Mor til forfattaren Georges Simenon tilstod slikt. Han var fødd på fredag den trettande i 1903, men den datoen . . . så ho oppgav torsdag den tolvte i staden.

Materialet til Harrison tyder elles på at geistlege som er høgt oppe i hierkarkia sine, svindlar på seg fødselsdatoar som er nærare juledag enn dei som ikkje har komme så høgt på strå. Det er altså empiriske vitnesbyrd for å konkludere slik.

Skal ein så tru at dei som lyg om fødselsdatoen sin har mykje godt å fare med elles? Ein statistisk fundert mistanke er kanskje vekt.

No har vi så vidt vore innom at det finst folk som fuskar med data, og prelatar som vil sole seg i den romerske Soldagens glans (25. desember). Somme, endatil mammaer, forfalskar for framgang. i verda. Fusk og falsk er nok eit teikn på å vere slått ifrå noko betre. (Hovudkjelda: Richard Wiseman's Quirkology, 2008, 31-35)