• Sølehaugen ved enden av bordet
• Barna og hovudskallen
• Enno ikkje
• Den svarte puddelen gøydde
• Å sy i ein knapp
• Trollfest
• Spinnekvinna syng

Sølehaugen ved enden av bordet

I sanddynene på Husby budde ein rik bonde. Han hadde ein stor og gjeldfri gard, og dessutan mange gullpengar på kistebotnen. Men heilt fint hadde han det ikkje likevel, for han levde i frykt for at pengane skulle bli stolne. Om nettene lytta han etter den minste lyd.

Ei natt tykte han at det pusla i huset. Han vekte kona si, men ingen av dei kunne høyre noko etter det. Om morgenen såg han etter pengane. Dei var alle borte. Ektemakane trøysta kvarandre med at dei likevel hadde garden og at dei kunne leve godt av han.

Då dei to tenestefolka deira kom inn og skulle ha frukost, låg det ein utriveleg, diger sølehaug ved bordenden.

"Kva er dette for noko?" sa den eine tenestekaren.

"Å, få den sølehaugen ned på golvet!" sa bonden.

Men då kona sopte sølehaugen ned frå bordet, var det som om det skein i lyse felt og flater i søla. "Sjå kor rart", sa ho.

Mannen såg etter, men såg ikkje noko spesielt. Ergeleg sparka han til sølehaugen.

Seint om kvelden kom ein framand, liten mann til garden og bad om nattely.

"Nei", sa bonden. "Seint i går kveld forsvann mange penger frå oss, og eg har ikkje hug til å ha framande her no."

Mannen gav seg ikkje. Han naudbad om husly for natta, og om litt sa kona at han kunne få overnatte i løa. Han gjekk då ut i løa.

Nesten morgon var han oppe før det blei lyst, og gjekk inn til bonden og kona og sa: "Takk for nattely. Ved bordenden ligg det pengar til dykk. Dei er i sølehaugen som de feia ned på golvet og sparka til side. Hadde de ikkje gitt meg husly i natt, hadde de ikkje fått pengane att. Men no har de vore gjestfrie - De kan telje dei når de står opp av dynene."

Mannen og kona kom seg opp og talde pengane. Alt saman var der. No skjøna dei at det var nissen som hadde spela dei eit puss. Sidan ville folka som bur mellom sanddynene nødig nekte framande husly.

[Marie Sandal]

Barna og hovudskallen

Ein gong rei kongen av Danmark i lag med eit følge frå Nord-Jylland til Sør-Jylland. Ved vegen låg ein armodsleg gard, men barn som leika der, verka herleg glade. På ein annan gard, som verka flott, gjekk barna og verka mismodige. Då dei rei forbi ei myr, la dei merke til ein hovudskalle og nokre knoklar med det som hadde vore flotte klede omkring seg. Mørk i hug med rynker i panna rei kongen deretter vegen mot Haderslev. Ingen av mennene som var med han, våga å snakke til han. Ingen visste kva som tyngde han, men alle skjønte at det kunne vere farleg å forstyrre han. Bøndene som følget rei forbi, strauk huene av hovudet, men kongen såg dei ikkje. Ein kronhjort hoppa over vegen, men kongen ensa det ikkje. Då nikka heller ikkje hoffolka til bøndene, og let hjorten springe sin veg.

Det var kveld då dei kom fram til Haderslev. Kongen blei sittande på hesten og stire ut i lufta.

"Erland", sa han.

Erland var favoritten til kongen; han rei straks bort og spurde kva kongen ønska.

"Ikkje noko", sa kongen. "Eg tenker berre på kor lite verdt kongelykke er, skjør som ho er."

[Attforteljing]

Enno ikkje

Når jentene er atten, syng dei, "Gled deg, sjel", og er glade. Men når dei blir tjuefem og enno ikkje gifte, tar dei til å sukke, "Gud, kor lenge gløymer du meg?" Og når dei blir tretti utan å bli gifte, seier dei, "No er alt håp og all trøyst forbi."

Den svarte puddelen gøydde

Då eg var femten-seksten år gammal, fekk stefar min vondt i halsen og blei alvorleg sjuk. Han fekk så nokon til å skjere seg i halsen, men halsen blei ikkje betre av det. Han blei sant å seie så sjuk den gongen at vi trudde han skulle døy. Vi henta lege til han og sat med han kvar natt.

Ei natt sat Maren, eldste søster mi, der. Ho var tjueto år då. Mens ho sat der ved midnattstid, fór den svarte puddelen som låg i døropninga, ut i garden og gøydde. Så kom ei vogn køyrande inn på tunet og rundt omkring der ute. Maren gjekk bort til vindauget, men kunne ikkje sjå noko, og det blei ikkje til meir heller.

Neste dag fortalde ho kva hunden hadde gjort og kva ho hadde høyrd utfor døra, og no trudde vi alle at stefar min skulle døy, og at det var varsel om det som ho hadde høyrt. Men han kom seg, og det er over tretti år sidan.

[Thomas Nielsen, Klattrup]

Å sy i ein knapp

Ein dag sat eg inne i daglegstua ved bordet, og eit par av barna sat der også. Det var ei lita skuffe i bordet, og i skuffa låg saker som høyrde til symaskinen. Det låg noko sygarn i skuffa. Med eitt blei garnet løfta om lag tretti centimeter i vêret utan at nokon rørte det. Samtidig dukka eit stykke lerret opp ved sida av.

"Kva var det der?" sa barna. "Garnet kom jo høgt opp i lufta utan at vi rørte det."

"Ja", sa eg, "eg såg det også, men eg veit ikkje korleis det kan han seg."

[J. Terkelsen, Tørring]

Trollfest

Det budde ei gammal tenestekvinne i eit lite hus i Sødring nedanfor bakken der. Ein dag kom ho opp til klokkarkona og fortalde at bakketrolla hadde vore inne hos ho og henta eit måleri. Ho tenkte dei skulle bruke det til å pynte opp med til ein fest hos dei. Dagen etter stod måleriet ved enden av dragkista hennar, så dei var komne med det igjen.

[Frå Sødring].

Spinnekvinna syng

I Langhaugen sit ei spinnekvinne ved rokken sin om kvelden. Mens rokkehjulet snurrar, syng ho: "Håår-snåår – seks kilo i timen."

I haugen har ein høyrt kistelokk slå att. Der er det nemleg ein skatt nedgraven.

[J. Grønb. Pedersen]