| |||||
|
| Reservasjonar | Innhald |
Revekvalpen og dei tre bjørnaneDet var ein gong ein veldig nysgjerrig revekvalp. Det hjelpte ikkje at revemor skjente på ho og at revefar rufsa i pelsen hennar. Ho gjekk sine eigne vegar. Ofte rømde ho heimanfrå og gjekk omkring i skogen og kom ikkje eingong heim til middag. Ein dag sa mora til ho: "Om du ikkje tar deg i vare, går du deg vill ein dag eller blir tatt av ein bjørn." Revemor fekk rett: Ein dag gjekk kvalpen hennar seg vill. Ho hadde gått lenger heimanfrå enn ho pla gjere, og med eitt var ho midt i ein mørk skog, heilt aleine. Men den vesle kvalpen var ikkje redd. Ho gjekk berre vidare etter snuten til ho kom til ei lysning. Her låg eit lite hus. Ein annan rev ville vel ha ropt noko eller banka på døra, men ikkje denne kvalpen. Ho gjekk like bort til døra, tok i handtaket og opna døra på gløtt. Så stakk ho snuten inn, og då det ikkje hende noko av det, dytta ho døra heilt opp og kika inn. Det var ingen i stova. Midt i rommet stod eit bord og tre stolar: ein diger, ein middels og ein liten. På bordet var tre tallerkenar med graut: ein kjempestor ein, ein middels stor ein, og ein liten ein. I eit hjørne av rommet var det tre senger: ei diger ei, ei middels ei, og ei lita ei. Revekvalpen var svolten og sliten etter den lange turen. Då ho fekk sjå dei tre tallerkenane med graut på bordet, skunda ho seg dit. Ho hoppa opp på den digre stolen og tok til å ete av havregrauten. Men stolen var for høg og for hardt, skeia var for tung og grauten var både for varm og for salt. "Det er ikkje noko for meg", sa ho til seg sjølv. Ho spytta ut havregrauten, kasta skeia på bordet og hoppa ned frå stolen. Så sette ho seg opp på den mellomstore stolen. Men det var ikkje mykje betre. Stolen var for høgt og for hard og grauten smakte berre litt mindre salt. "Det er heller ikkje noko for meg", sa ho til seg sjølv. Ho spytta ut grauten, kasta skeia på bordet og hoppa ned frå stolen. Så sette ho seg på den i tredje stolen. Det var heilt perfekt, ikkje for høgt og ikkje for hardt. Revekvalpen tok til å kose seg. Ho tok skeia og gav seg til å ete. Grauten var søt som honning og akkurat varm nok. I løpet av nokre minutt hadde revekvalpen ete alt. "Det var akkurat det eg trong," tenkte ho fornøgd. "No skal det gjere godt med ein liten lur." Ho tørka kinnskjegget, kasta frå seg skeia på bordet og reiste seg så raskt at stolen velta. Ho såg litt på sengene. Først prøvde ho den digre. Men laken og teppe dekte hovudet hennar, så ho fekk ikkje sovne. "Det er ikkje noko for meg." sa ho til seg sjølv. Så prøvde ho den mellomstore senga. Men den senga var ikkje mykje betre. Det var altfor mange teppe der, så ho fekk ikkje sovne. Då la ho seg i den vesle senga. Senga var akkurat passe. Det var ikkje for mange teppe, og det var mjukt og godt. Revekvalpen sovna, og sov og sov. Ho var framleis i sin søtaste søvn då dei som budde i huset, kom heim. Det var ein svær bjørn, ein middels stor bjørn og ein liten bjørn. Dei hadde vore ein tur i skogen, og no gledde dei seg til middagsmaten sin. I døropninga stoppa dei. "Nokon har vore her!" brumma den store bjørnen med djup stemme. "Nokon har vore her!" sa den mellomstore bjørnen med middels stemme. "Ja, nokon har vore her!" peip den vesle bjørnen med spe stemme. Dei gjekk inn i romma og såg seg rundt. "Nokon har sete på stolen min!" brumma den store bjørnen med den djupe stemma si. "På min også!" sa den mellomstore bjørnen med den middels stemma si. "Og på min!" peip den vesle bjørnen med den spe stemma si. "Og har velta stolen!" Dei gjekk bort til bordet og såg over det. "Nokon har ete av tallerkenen min!" brumma den store bjørnen med den djupe stemma si. "Frå min også!" sa den mellomstore bjørnen med den middels stemma si. "Og frå min!" peip den vesle bjørnen. "Og har ete opp all grauten min!" Dei gjekk bort til sengene sine og såg over dei. "Nokon har sove i senga mi!" brumma den store bjørnen med djup stemme. "I mi også!" sa den mellomstore bjørnen med middels stemme. "Og i mi!" peip den vesle bjørnen med spe stemme. "Og søv i ho enno!" Dei tre bjørnane lena seg over senga og såg ned på revekvalpen som sov der. Med eitt opna ho auga. Då ho såg tre sinte bjørnar som stirde ned på ho, blei ho grueleg redd og hoppa opp og ut gjennom det opne vindauget. Ho landa på alle fire føtene. Som eit lyn sprang ho derifrå. Ho sprang og ho sprang og stogga ikkje før ho var heime. Ingen har sagt korleis ho fann vegen dit att, men det gjorde ho. Og sidan den dagen har ho aldri sprunge langt vekk heimanfrå og forvilla seg inn i huset til dei tre bjørnane.
|
|
MERKNAD: Det kan vere dette eventyret som er opphav til "Gullhår og dei tre bjørnane". Den britiske diktaren Robert Southey (1774–1843) gav ut eventyret anonymt i 1837, med ei arrig kone som uboden gjest i heimen til tre bjørnar. Kanskje Southey lærte eventyret som barn frå ein onkel, William Tyler. Onkelen kan ha fortalt om ein horev hos tre bjørnar - det kan vel tenkast - av di vixen er engelsk for både horev (tispe) og 'arrig, ekkel kone'. Pur unge Robert kan ha misforstått og trudd det var ei "arrig, ekkel kone," som ein dag gjekk inn til tre bjørnar og tok seg til rette -
Tre late prinsarEin gammal konge som hadde tre søner, merka at dauden nærma seg. Han kom då i hug at han ikkje hadde valt kven av sønene som skulle arve trona etter han. Etter som han tenkte over det, kom han til at det fanst berre éin ting dei gjorde godt, og det var å late seg. Han kalla dei tre til seg for å prøve å finne ut kven som var latast av dei: "Eg er så lat", sa den første, "at om eit støvkorn fell i auget mitt mens eg sovnar, vil eg heller la støvkornet vere i auget natta over enn å ta bryet med å få det ut att straks." Den andre prinsen sa: "Om eg skulle sitte for nær peisen for å varme meg, ville eg heller la føtene bli svidde av elden enn å bale med å flytte på meg." Den tredje prinsen skrytte: "Eg er så lat at om eg blei hengt og fekk ein kniv å kappa over tauet med, ville eg heller bli kvalt i hel enn å gjere ein innsats for å løfte handa mi, tenkjer eg." "Det er jammen forbløffande!" tenkte den gamle kongen. "Ein kan ikkje bli latare enn det! Og er du ikkje latast, bløffar du iallfall best. Trona er di!" sa han til den tredje av dei tre prinsane. (Grimm-eventyr i attgiving frå Padoan 1987, 2.2.)
Kaninen og villkatten |
|
| Det var ein gong ein kanin som gjekk ein tur i skogen. Med eitt sprang noko på han bakfrå. Det var ein villkatt. Han hadde lege på lur etter fasanar, men sidan det ikkje kom nokon, ville han nøye seg med ein kanin. Kaninen skjønte han var i livsfare, og sa: "Kva for noko, katt? Du har vel ikkje tenkt å ete meg når eg kan hjelpe deg å fange fasanar?" Katten svarte: "Jo, for no er eg svolten." Kaninen rista på hovudet så øyra slong. "La meg heller hjelpe deg å fange ein fasan. Men først lyt du sleppe meg og så gjere akkurat som eg seier." Ja, katten ville heller ha fasan å ete, så han sleppte kaninen. "Legg deg ned på stigen og lat som du er daud", sa kaninen. "Ikkje rør deg før fasanane er så nær at du kan sette klørne i dei. Elles går det ikkje som det skal." Katten gjorde som kaninen sa. Han la seg på stigen og spela daud. Kaninen sette seg i krattet og gav seg til å låte som ein fasan. Snart hadde han lokka fram ein heil flokk nyfikne fasanar. Då dei såg katten ligge tvers over stigen, undra dei seg. "Der ligg ein katt, og han er daud som ei sild", klukka ein fasan. "Rett nok er det ein katt, men han er ikkje daud. Han berre lèt som", klukka ein annan. "Katten er daud", klukka ein tredje. "Slett ikkje. Langt ifrå, berre gå og sjå", ropte ein fjerde. Dei ståka så ein kunne høyre dei lang veg. Katten låg stille og lytta på, men til sist blei han så svolten at han bykste fram etter ein av fuglane - men fuglen var ikkje kommen nær nok. Forskrekka baksa fuglen seg opp i ein tretopp, og der kunne ikkje katten nå han. Dei andre fasanane flaug også vekk. Kaninen låg i krattet og lo over dette, og så rømde han sin veg, han også. Katten kunne ikkje få tak i ein einaste fasan etter at dei var blitt åtvara, men han hadde ingen andre enn seg sjølv å skulde på, sa kaninen når han fortalde historia. Og det gjorde han ofte, for han kom i perlehumør når han hugsa korleis han hadde berga seg frå villkatten.
Reven og kaninen på fisketurFor lenge, lenge sidan var reven og kaninen gode vennar. I den tida hadde kaninen små øyre og lang, buskete hale. Ein dag sa kaninen til reven: "Du rev, eg kunne tenke meg ein liten fisketur i lag med deg." "Fiske? Det var då ein god idé", sa reven. "Det skulle smake herleg med aure til middag." "Men vi manglar fiskestong og snøre", sa kaninen. "Det er ikkje noko problem", sa reven. "Du kan berre bruke halen din. Du har ein lang, fin buskehale som fisken straks vil bite etter. Berre rykk til når fisken bit, så er han oppe på land og sparkar." "Det var ein god idé", sa kaninen. "Men korfor kan vi ikkje bruke din hale å fiske med?" "Eg kan då godt prøve", sa reven. "Men halen min er ikkje så lang og buskete som din. Du blir nok ein mykje betre fiskar med slik ein lang og fin hale." Kaninen var stolt over at reven roste halen hans , og så gjekk dei i lag ned til elva. Der lét kaninen halen gli ned i vatnet, og venta på at ein fisk skulle bite. Reven sat ved sida av og venta spent. Brått merka kaninen at det beit i halen hans. "Sjå etter kva det er", sa han til reven. "Det må vere ein sværing, for eg blei nesten trekt ned i vatnet." Reven kika etter. "Dette er ikkje så bra", sa han, "det er ei gammal skjelpadde. Ho prøver å dra deg under vatnet, og i så fall druknar du." Det var rett. Den gamle skjelpadda heldt fast i kaninhalen og drog av all makt. "Hjelp!" ropte kaninen. "Hald fast i meg, bror rev, og hal og dra så skjelpadda ikkje druknar meg!" Reven greip kaninen i øyra og hala og drog til han nesten hadde trekt av øyra. Sidan då har kaninar hatt lange øyre. Endeleg klarte å reven å trekke kaninen vekk frå skjelpadda, men nesten heile kaninhalen stod att i nebben til skjelpadda. Det er derfor kaninar i dag har så liten halestump.
Det stolne eseletEin bonde sette ut eselet sitt på ei eng utanfor ein by så det fekk beite, men oppdaga etter kort tid at eselet var blitt stole. Han greip straks ei klubbe og sprang inn i byen. "Elendige tjuvar!" ropte han og veiva truande med klubba. "Gi meg tilbake eselet mitt, elles gjer eg som far min gjorde!" Det var så skremmande å sjå og høyre han at sjølv tjuven blei skremt og kom og leverte tilbake det stolne dyret. Samtidig spurde han bonden: "Kva gjorde far din?" "Han kjøpte seg nytt esel!" var svaret. (Arabisk fabel. Padoan 1987, 3.12) |
