• Kaker av bokkveite
• Hanskemakaren
• Guten som ikkje visste
• Kvinnene som betalte tiend

Bokkveitekaker

Kloke folk seier huldrefolket har sin eigen buskap. Ein dag åt ei svart huldreku bokkveite i enga til ei kone ved Pont-aux-Hommes-Nees. Kona gjekk til huldrefolket og klaga, og ei stemme svarte: "Du skal få betalt for bokkveiten din!"

Så gav huldrefolket ho ein god kopp bokkveite, og lovde ho at det aldri skulle minske på den så lenge ho ikkje gav bort noko av det.

Det året var det svært lite bokkveite å hauste, men same kor mange bokkveitekaker kona og familien hennar åt, blei det aldri mindre bokkveite hos dei.

Men til sist kom ein fillesamlar og spurde etter mat. Utan å tenke seg om gav kvinna han ei bokkveitekake. Då med eitt forsvann all bokkveiten og var borte for alltid.

~ೞ⬯ೞ~

Hanskemakaren

I Vannes budde det for mange år sidan ein ærleg og from hanskemakar. Den næraste vennen hans var ein skreddar som budde ved Henrik den Fjerdes plass. Men no låg vennen og skulle døy. Hanskemakaren var hos han og gjorde alt det han kunne for den døyande like det blei seint på kvelden. Då gjekk han heimetter.

Mens han gjekk, kom han forbi domkyrkja i byen. Dørene var enno opne, så han gjekk inn i kyrkja og knelte framfor altaret i eit av sidekapella.

Det var nesten ikkje lys i domkyrkja. Nesten alle som hadde vore der før på kvelden, hadde gått sin veg. Det var stilt. Den fattige hanskemakaren var utmatta av sorg og mange vakenetter ved sida av den sjuke vennen sin, og tok snart til å duppe av.

Han streva seg vaken for kvar gong han duppa, men snart sovna han att, og det var så djupt at ikkje ein gong rasling med nøklar og lyden av låsar eller av kyrkjeklokka vekte han.

Men då klokka klemta ved midnatt, kvakk hanskemakaren og gnei seg i auga. Han var stiv av kulde. Først kunne han ikkje hugse kor han var. Det var ikkje mørkt i kyrkja lenger, og då han opna auga, såg han nokon som stod framfor altaret. Det var ein prest i svart kappe, og det var brodert ein stort kvit kross på den. Altaret var kledd i svart, og to vokslys stod på det. I det bleike lyset frå dei såg han eit daudinghovud og bein i kross på kvart av lysa.

Hanskemakaren var svært overraska og imponert over dette; han trudde først at seremonien hang saman med ei gravlegging, men snart såg han at presten ikkje hadde nokon til å hjelpe seg. Då gjekk hanskemakaren bort og knelte ned framfor presten for å vere hjelpar for han i seremonien.

I det han gjekk ned på kne, skotta han på fjeset til presten. Men skrekk og gru! Presten var eit beinrangel med tomme augeholer og kjøtlause kjakar. Den livredde hanskemakaren fall om i uvett, og slik låg han til morgonen kom. Då vekte kyrkjeklokkene han, og han drog heim til familien sin.

Frå då av var han ein forandra mann. Han var ikkje lenger roleg og munter, men blei gretten og taus overfor kona si, og la nesten ikkje merke til barna deira. Mest av alt var han redd for å sove. Straks søvnen var i anmarsj blei han fylt av frykt, og fælslege draumar og mareritt vekte han om og om att. Til sist hadde han det slik at berre tanken på å sove gjorde han redd.

Han blei redd for å gå frå vettet, og bestemte seg for å fortru seg til skriftefaren sin. Han tagg presten om å kaste lys inn over sjela hans.

"Son", sa presten, "Korfor plage og uroe sjela di slik over noko som kanskje berre er ei villfaring? Og dersom det er noko verkeleg som du har opplevd, er det betre å granske det alvorleg. Det er berre ein veg for deg, sonen min, og det er å vake på same stad og til same tid og sjå kva som skjer då."

"Å nei", ropte hanskemakaren, "enn om frykta øydelegg meg!"

"Går du til kapellet og stoler på meg", sa skriftefaren, "så byr du gjenferdet fortelje deg korfor det kjem, så snart du ser det.."

Same kveld gjekk hanskemakaren til domkyrkja. Han knelte framfor altaret i det same kapellet, men sovna ikkje. Han høyrde at portane og dørene blei lukka og låste, men tenkte ikkje mykje over det, for han sat og frykta at det blei midnatt like til den kom.

Den første klokkeslaget ved midnatt lydde. Då tente dei to lysa på altaret seg sjølve. Altaret var kledd i svart, og beinrangelpresten i den svarte kappa dukka opp på terskelen til kapellet.

"Stopp!" ropte hanskemakaren. "Korfor er du her?"

"Vel", sa daudingen med dempa stemme, "Eg er dømt til å vente og li kvar kveld ved dette altaret i mange lange år til nokon frir meg ved å hjelpe meg å halde ei messe for nokon som døydde, og som eg lovde å halde messe for. Først forsømte eg det, og sidan gløymde eg det. No kan du berge to sjeler, hans og mi."

Daudingen knelte ned framfor altaret, mens hanskemakaren knelte ved sida av han, og så heldt dei ei messe for den daude. Men då presten sa orda "dra i fred,", forsvann han, og då hanskemakaren såg opp, såg han gjennom vindauget at to breie lysstrålar forsvann oppover mot himmelen.

Hanskemakaren tørka seg over panna, og venta til klokkene ringde att. Så gjekk han heim til familien sin med sitt med eit lykkeleg smilet på fjeset, for han hadde vunne harmoni i hugen att, og hadde fred i sjela.

~ೞ⬯ೞ~

Guten som ikkje visste

Ein dag då markgreven av Coat-Squiriou var på veg heim ifrå Morlaix i Bretagne, fekk han auge på eit lite gutebarn som låg i vegen. Det var ein liten krabat på fire eller fem år. Markgreven sprang av hesten, tok barnet opp, og spurde kva det gjorde der.

"N'oun doare, eg veit ikkje", sa den vesle guten på dialekt.

"Kven er far din?" spurde markgreven.

"N'oun doare", sa barnet for andre gong.

"Og mor di?" spurde den vennlege adelsmannen.

"N'oun doare."

"Kor er du no, barnet mitt?"

"N'oun doare."

"Så kva heiter du?"

"N'oun doare."

Markgreven bad tenestdrengen sin om å sette opp barnet i salen hans, for han hadde blitt reint glad i guten og ville fostre han opp. Han kalla han N'Oun Doare, "Eg veit ikkje". Guten fekk god utdanning, og då ho var ferdig, blei han tatt med til Morlaix. Der fekk han bu på den finaste gjestgivargarden i byen. No var han blitt ein høg, kjekk ungdom, og markgreven var så fornøgd med han at han ville gi han ein liten kårde i gåve. Så gjekk dei ut i byen og såg etter i mange butikkar etter ein som var bra nok. Dei såg på sverd og kårdar av mange slag, men N'Oun Doare ville ikkje nokon av dei, heilt til dei til sist kom forbi boda til ein som selde skrapmetall. Ein rusten, gammal kårde som ikkje verka som han var brukande til noko som helst, hang der.

"Ha!" ropte N'Oun Doare, "Her er kården for meg. Ver snill og kjøp han til meg."

"Men ser du ikkje kva for ein tilstand kården er i?" sa markgreven. "Det passar ikkje for ein herremann."

"Likevel er det den einaste kården eg vil ha", sa N'Oun Doare.

"Vel, vel, då", sa markgreven og kjøpte den rustne gamle kården. Og så tilbake til Coat-Squiriou.

Neste dag undersøkte N'Oun Doare kården sin og oppdaga at orda "Eg kan ikkje overvinnast" stod inngravert på klinga.

Ei tid etterpå sa markgreven til han: "Det er på tide du får din eigen hest. Bli med meg til Morlaix, så kjøper vi ein."

Dei drog av stad til Morlaix. På torget såg dei mange fine dyr, men N'Oun Doare var ikkje fullnøgd med nokon av dei. Men på vegen attende til vertshuset såg han ei merr i vegkanten. Ho verka heilt nedsliten.

"Det er hesten for meg!" ropte han. "Ver god og kjøp merrra til meg."

"Kva!" ropte markgreven, "Det utslitne dyret?"

Men N'Oun Doare gav seg ikkje, og til sist kjøpte markgreven dyret imot sitt eige skjøn.

Mannen som selde hesten såg både lur og klok ut. Han kviskra til N'Oun Doare mens han gav han bekselet i handa: "Ser du knutane på grima?"

"Ja", svarte N'Oun Doare, "kva med dei?"

"Berre dette: Kvar gong du løyser opp ein av dei, vil hoppa bringe deg rundt 300 kilometer frå der du er, i eitt byks."

Markgreven og myndlingen hans vende tilbake slottet att. N'Oun Doare rei den nykjøpte hesten. Då fekk han den tanken at han skulle løyse ein knute på grima, og straks landa hesten og han midt i Paris, som ligg ein lang veg frå Bretagne.

Nokre månadar etter hadde markgreven høve til å dra til Paris, og ein av dei første han trefte der var N'Oun Doare. Han fortalde markgreven kva som hadde hendt.

Markgreven skulle til kongen, og tok ungguten med seg. Saman drog dei til slottet, og der blei dei godt mottatt.

Nokre netter etterpå gjekk ungguten med den gamle hoppa si utanfor murane til Paris. Då la han merke til noko som glitra sterkt ved foten av ein gammal steinkross som stod der fire vegar møttest. Han gjekk bort dit og fann ei gullkrone. Ho var pryda med mange edelsteinar.

Men då han tok ho opp, snudde den gamle hoppa hovudet mot han og sa, "Pass deg no. Du får grunn til å angre dette."

N'Oun Doare blei overraska og ville først sette gullkrona tilbake. Men så fekk han slik lyst på ho at han ikkje kunne halde seg, enda om hoppa åtvara han enda ein gong: Han tok krona under kappa og rei bort mens han sa, "Det får komme som komme vil."

No hadde kongen overlate til han å styre for nokre av stallane sine, og når N'Oun Doare no kom inn i dei med gullkrona, lyste ho opp i dei. Ungdommen frå Bretagne stelte dessutan hestane så godt at dei andre som hadde hestar i stallane – det var væpnarar og godseigarar - blei misunnelege. Og når dei no såg det merkelege lyset der N'Oun Doare var i stallane, fortalde dei om det til kongen, som igjen snakka med markgreven om det. Markgreven spurde N'Oun Doare om lyset, og ungdommen svarte at det var ein forheksa ting han hadde, som lyste opp av og til.

Ei natt ville fiendane hans sjå nærare på saka. Då dei kika inn gjennom nøkkelholet i stallen, såg dei at lyset som hadde forundra dei slik, kom frå ei gullkrone. Dei sprang straks og fortalde det til kongen, og neste natt blei stallen til N'Oun Doare opna med ein hovudnøkkel og krona bringa til kongen. Det stod eitkvart inngravert på pannebandet i krona men ingen kunne tyde det. Dei trollkunnige i hovudstaden blei kalla inn, men ingen av dei kunne tyde det som stod der.

Endeleg kom ein liten gut på sju år. Han sa at det var krona til prinsesse Gullklokke. Kongen sa no til N'Oun: "Du skulle ikkje ha gøymt denne tingen for meg. Gå og finn prinsesse Gullklokke, for eg vil at ho skal bli kona mi. Gjer du det ikkje, må du bøte med livet."

N'Oun Doare gjekk derifrå til den gamle merra si og var så tung til sinns at han gjekk med tårer i auga.

"Eg veit korfor du sørger", sa merra. "Du burde latt gullkrona vere, som eg fortalde deg. Men fortvil ikkje, gå til kongen og spør han om reisepengar."

Guten fekk pengane av kongen og la i veg. Vegen gjekk eit stykke langs ei strand, og der såg han ein liten fisk som var kasta opp på stranda av bølgene og berre så vidt var i live.

"Kast fisken ut i vatnet att", sa merra.

Det gjorde N'Oun Doare, og fisken lyfta snart etter hovudet opp av vatnet, sa: "Du redda nettopp livet mitt, N'Oun Doare. Eg er fiskekongen, og dersom du nokon gong treng hjelp frå meg, så rop etter meg på stranda. Då kjem eg. " Med desse orda forsvann fiskekongen ned i vatnet.

Litt seinare kom dei på ein fugl som kjempa utan hell for å komme seg fri frå eit nett den hadde blitt fanga i.

"Skjer opp nettet og sett den stakkars fuglen fri", sa den kloke merra.

N'Oun Doare gjorde det, og før fuglen flaug vekk, stogga den og sa: "Eg er fuglekongen, N'Oun Doare. Eg skal aldri gløyme at du hjelpte meg, og dersom du nokon gong er i vanskar og treng hjelp frå meg, skal du berre rope etter meg. Då kjem eg flygande med det same for å hjelpe deg."

N'Oun Doare og den vedunderlege merra drog vidare. Dei gjekk over fjell, gjennom skogar, tok seg over store sjøar og elver både fort og lettvint. Snart såg dei veggane i prinsesse Gullklokkes slott stige opp framfor seg, og då dei kom nærare, høyrde dei ein fæl støy frå det. Det synte seg å vere eit merkeleg vesen som hang i eit tre og var festa med ei kjede nær opninga i porten. Han hadde like mange horn på kroppen som det er dagar i året.

"Kapp av keia så den uheldige mannen kjem ned", sa merra. "Vil du ikkje gi han fridommen sin?

" "Eg er for redd for å komme nær han", sa N'Oun Doare; han var fælen over korleis mannen såg ut.

"Ver ikkje redd", sa hesten, "han kjem ikkje til å skade deg på nokon måte."

N'Oun Doare kappa av keia,, og den framande takka og sa som dei andre som var blitt redda, at om N'Oun Doare nokon gong trong hjelp, skulle han rope på Grifescorne, for det var det han heitte, så kom han med det same.

"Gå no inn i slottet frimodig og utan frykt", sa merra. "Eg skal vente på deg i skogen der borte. Etter at prinsesse Gullklokke har tatt imot deg, vil ho vise deg alt det merkverdige og vedunderlege ho har i slottet. Fortel henne at du har ein makelaus hest som kan danse dei fleste dansane rundt om i landa. Sei at hesten din vil underhalde henne med slikt om ho kjem og ser på i skogen."

Alt gjekk som hoppa hadde sagt, og prinsessa fryda seg over hoppa som dansa.

"Viss du kjem opp på henne", sa N'Oun Doare, "tenker eg ho kan gi deg litt av ei oppleving!"

Etter å ha nølt ein augeblink, steig prinsessa opp på hesten. I neste no var den eventyrlystne guten ved sida hennar og hesten sprang til. Av stad gjennom lufta og over sjøen bar det.

"Du har narra meg!" ropte den rasande jomfrua. "Men tru ikkje dette er slutten på vanskane dine", la ho til. "Du skal få grunn til å jamre meir enn éin gong før eg giftar meg med den gamle kongen av Frankrike."

Dei kom raskt til Paris. N'Oun Doare tok med den vakre prinsessa til kongen og sa: "Her er ho."

Kongen blei reint fortumla av den vedunderleg vakre prinsessa og ivra etter å gifte seg med henne med det same. Men det ville ho ikkje høyre på, og sa bestemt ho ikkje ville gifte seg før ho hadde ein ring som ho hadde etterlate i slottet. Den var i eit skap som ho hadde mista nøkkelen til.

Kongen tilkalla N'Oun Doare og la på han å få tak i ringen, og guten gjekk nok ein gong til den kloke merra si, tung til sinns.

"Korfor så trist?" sa merra. "Hugsar du ikkje fuglekongen som du redda? Kall på han. Kanskje han kan hjelpe deg."

N'Oun Doare gjorde det, og på ein blunk var fuglekongen framfor han spurde kva han kunne hjelpe han. N'Oun Doare forklarde kva for vanskar han hadde, og fuglekongen kalla til seg alle undersåttane sine ved namn. Dei kom, men ingen av dei verka liten nok til å komme inn i skapet gjennom nøkkelholet, som var den einaste inngangen. Men så tenkte dei at gjerdesmetten kanskje kunne klare det, og han flaug til slottet. Og etter å ha overvunne mange vanskar og mista mange fjør i den tronge opninga, fekk fuglen tak i ringen, og flaug tilbake til Paris med den. N'Oun Doare skunda seg å gi ringen til prinsessa.

"No, fagre, vene", sa den utolmodige kongen, "korfor utsette bryllaupet vårt lenger?"

"Det er noko til eg vil ha", sa ho, og sette misnøgd trutmunn. "Og får eg det ikkje, blir det ikkje noko giftemål."

"Kva vil du ha? Sei det berre, så skal det bli", sa kongen og var vel optimistisk.

"Få flytta slottet mitt med alt som er i det, hit til byen."

"Men det er umogeleg!" ropte kongen. "Umogeleg!"

"Vel, då er det like umogeleg at eg giftar meg, for utan slottet mitt går eg ikkje med på det."

Igjen kongen gav N'Oun Doare ei oppgåve som verka uoverkommeleg.

"No er det så godt som ute med meg!" klaga ungdommen då dei kom til slottet og han såg dei massive murane som tårna seg over han.

"Kall på Grifeskarne for å få hjelp", foreslo den kloke merra.

Ved hjelp av Grifeskarne og undersåttane hans blei slottet tatt til Paris, og N'Oun Doare var berga nok ein gong. Merra og han følgde hæren til Grifeskarne til Paris.

Om morgonen vakna forbløffa folk i Paris opp og såg eit flott slott med gylne tårn som blenka i sola. Det låg like overfor kongeslottet.

"No skal vi endeleg gifte oss, skal vi ikkje?" spurde kongen.

"Vel", svarte prinsessa, "korleis skal eg komme inn i slottet mitt og vise deg underverka i det utan nøkkel? For han fall i sjøen då N'Oun Doare og hesten frakta meg over hit."

Igjen fekk guten oppgåva, og kalla fiskekongen. "I havet ligg ein nøkkel som er skoren ut av ein enkelt diamant", sa han. "Kan du kanskje finne han for meg?"

Ingen av fiskane hadde sett diamanten og ingen fann han, heilt til den eldste fisken kom opp frå djupet. Mellom tennene hadde han diamantnøkkelen.

Glad om hjartet drog N'Oun Doare attende til Paris, og sidan prinsessa ikkje hadde fleire unnskyldningar på lur, blei bryllaupet feira med stor prakt. Og då kongen og kjærasten hans gjekk inn i kyrkja for å seie ja til kvarandre, følgde N'Oun Doare bak dei med merra si, til overrasking for alle.

Mot slutten av seremonien fall hestehuda med eitt til bakken, og der stod ei vedunderleg jomfru og smilte til N'Oun Doare, gav han handa og sa: "Kom med meg til Tartaria, for kongen der i landet er far min, og der skal vi gifte oss med stor glede." Paret forl&ecrave;t den forbløffa kongen, den nye dronninga og bryllaupsgjestene, og gjekk ut av kyrkja saman. Meir kan ha blitt fortalt om dei, men Tartaria ligg langt vekke og det har ikkje komme nytt til Bretagne derifrå dei siste åra.

~ೞ⬯ೞ~

Kvinnene som betalte tiend

Til byen Hostelleria i Catalonia kom det nokre munkar vandrande ifrå Spania. Dei snakka seg inn hos den gamle adelsmannen som rådde over byen, fekk mark av han, og han bygde dessutan ei bra kyrkje og eit stort kloster for dei og sytte for at alt blei halde i god stand så lenge han levde.

Etter han kom den eldste sonen hans, og han gjorde også mykje for munkane. Dei treivst godt, og hadde så å seie alt som omvandrande munkar kunne ønske. Dei blei rikare og rikare på gods og gull. Dei preika for folk i byen og landsbyane nær ved, og vann seg godt rykte for å peike på feila til hine.

Det var kvinnene som akta munkane mest, og kom til dei med mange slags gode gåver. Då fortalde munkane at tida var kommen då dei skulle betale tiend til dei etter kor mange gongar dei hadde sove i lag med mennene sine.

Dei einfaldige kvinnene trudde munkane var mest for englar å rekne, og nekta ikkje å betale tienda heller. Sjølv ikkje kona til adelsmannen let vere. Etter kvart kom det minst femten seksten kvinner dagstøtt for kvar munk og betalte, og dette heldt munkane gåande i lange tider før det kom for dagen.

Det var ein ung mann som nettopp hadde gifta seg. Han og kona blei bedne til kveldsmat heime hos ein av slektningane sine. Då dei på heimvegen kom forbi kyrkja til munkane, klemta med eitt klokka, og den unge mannen bøygde hovudet for å seie nokre "Ave Maria".

Kona sa til han, "Eg vil gjerne gå inn i kyrkja litt."

"Kva skal du der inne no så seint?" spurde mannen. "Du kan lett komme att når det blir dagslys i morgon, eller ein annan gong."

"Å kjære", sa ho, "la meg få gå inn. Eg kjem snart att."

"Nei", sa han.

"Jo, eg skal", sa ho, "det er noko alle skal."

Dette blei dei ikkje samde om, og til sist sa han beint ut: "Kanskje du vil sove med ein av munkebrørne, er det det det er?" Han stamma ikkje!

"Nei, eg vil berre betale", sa ho truskyldig.

"Betale kva?" spurde han.

"Det veit du vel", sa ho. "Korfor spør du? Dei veit godt at eg lyt betale tienda vår. Til hell for deg har eg punga ut for oss begge til no."

"Kva for tiend?"

"Den ein alltid skal betale for netter i lag."

"Og kven betaler du til?"

"Bror Mustasj", svarte ho. "Berre dra heim og la meg få betale det vi skuldar. Det er ei svær synd å ikkje betale, og eg har aldri fred i sinnet når eg skuldar han noko."

"Det er for seint i kveld likevel", sa mannen, som kjende klosterreglane. "Munkane køya inn for ein time sidan."

"Nei, eg har vore hos han seinare enn dette. Den som vil betale, kan komme når som helst."

"Kom no då", sa mannen berre, "ein kveld gjer ikkje nokon forskjell å snake om."

Og dermed drog dei heim, men både mannen og kona var lei seg. Kona var sur for ho ikkje fekk betale tienda, og mannen fordi han hadde fått vite at munkane hadde narrra frå dei mange pengar. Men han torde ikkje å syne harmen sin. I staden spurde han henne i senga om dei andre kvinnene i byen også betalte slik tiend.

"Ja så menn, "sa ho. "Alle må. Det er femten-seksten av oss som betaler til bror Mustasj. Han er så from. Bror Bartolomeus har like mange, og til han kjem også adelsdama. Det er ikkje éin munk som ikkje har ein flokk som betaler tiend til seg.

"Du store", sa mannen til henne. "No skjøner eg meir. Eg skal by ein av dei heim til oss på eit måltid mat. Og sidan bror Mustasj får vårt tiend, skal eg ta til med han. Sjå til at vi har ein god middag i morgon, for då kjem eg med han."

"Gjerne", sa ho, "for då treng eg ikkje gå til ei klostercelle og betale, men kan gjere det når han kjem hit."

"Ja, gi tienda til han her", sa mannen, for han hadde lagt ein plan, han.

Middag blei det, og bror Mustasj forsynte seg dyktig. Då han var mett, rulla han med auga og såg sterkt på vertinna, og kvidde seg heller ikkje for å presse foten sin mot hennar under bordet. Mannen i huset såg det, men lét som ingenting.

Etter måltidet tok mannen munken med seg inn på kammerset sitt, for han hadde eit bilde av mor-jomfrua Maria som han ville syne munken, sa han. Då dei var komne inn dit, låste mannen døra og tok fram ei stor øks, og sa til munken, "No kjem du ikkje levande herifrå før du seier sanninga."

"Nåde! Kva er det du vil vite?" sa munken med falda hender.

Ja, det var dette med tiend for å sove samen. Munken skjønte det gjaldt livet, så han kom ut med heile historia. "Ja, det er sant at alle kvinnene her i byen betaler oss tiend for å sove med mennene sine. Dei har slik tiltru til oss, og alle betaler, både unge og gamle koner, og utan unntak."

"Jaså", sa mannen med øksa i neven. "Når alle betaler, er eg iallfall ikkje den einaste som blir utsett for slikt. Men eg liker det ikkje." Om litt: "Du får gå herifrå, men berre på vilkår av at du aldri krev inn eller tar imot tiend frå kona mi meir."

Det lovde munken, og var både letta og glad over å komme levande ut av huset. Han sa til seg sjølv at han aldri ville bede om noko som helst frå den fyren att, og det gjorde han heller ikkje.

No gjekk ektemannen til adelsmannen og fortalde han om saka. "For nokre kjeltringar!" brast det ut av adelsmannen. "Far skulle aldri ha tatt imot desse munkane. No har dei forsynt seg av det som var vårt og vanærar oss attpå. Kva skal vi gjere?"

"Vel, dersom det verkar greitt for Dykk", sa den andre, "så samlar De alle folka i byen, for saka gjeld dei også, og like mykje som Dykk. Spør dei til råds der."

Adelsmannen var einig, og gav ordre om at alle undersåttane skulle komme til borga hans, og der fortalde han dei utførleg om korfor dei var samla. Dei blei overlag forfærde, og somme tok til å rope høgt at dei burde henge desse munkane, mens andre ville drukne dei. Andre kunne ikkje tru det heile, for munkane var då så fromme og heilage -

"No hentar vi konene dykkar hit", sa adelsmannen, "og lar gamle Meister Jon eller nokon annan halde ei lita preike for oss, og då skal han seie eitkvart omkring tiend også, og spørje kvinnene om dei betaler skulda si. Så får vi høyre kva dei seier og sjå kva som skjer."

Som sagt så gjort. Då dei var samla, sa Meister Jon: "Lat meg fortelje korfor vi er samla i dag. De veit at det har ikkje vore krig i vår tid. Og jamvel om grannane våre har blitt plaga av både pest og hungersnød, har vi hatt gode tider. For å behalde all denne nåden, burde vi ikkje forsøme å takke for den. Det er ikkje på grunn av dydane våre vi har det så godt. Bønner frå munkane her kan vere svaret. No ønsker vi å vite om de kvinner også har gjort det som gjerast skulle og gjort som de har plikta overfor kyrkja. De skulder kanskje klosteret tiend -"

Meister Jon rakk ikkje å bli ferdig før over tjue kvinner sette i å gråte. "Eg har betalt!", "eg har betalt", "eg skuldar ikkje noko!". Hundre kvinnerøystar blanda seg inn, og gamle kvinner sa, "Vi har betalt i lintøy, puter og anna, slik dei har fortalt oss vi skulle."

Meister Jon runda det heile av med, "Lat dette vere ei påminning om ikkje å gløyme å betale tiend." Så gjekk kvinnene, mens mennene blei att og glodde hardt på kvarandre.

"Vel", sa adelsmannen. "No veit vi kva desse grove munkane har gjort."

Mennene i byen blei samde om å sette fyr på klosteret og kyrkja, og la munkane brenne inne. Men først samla mennene relikviane og sende dei til soknekyrkja si. Så sette dei fyr på klosteret på fleire stadar samstundes, og gjekk ikkje frå staden før alt var brent ned. Munkane laut betale dyrt for alt dei hadde lurt til seg.

(Etter de Villiers)