• Den tørste treet
• Den farlege blodpølsa
• Båtungen
• Molbuane og gauken
• Saltfisk og ål
• Haren som blei sendt til Dalar
• Trana i kveiteåkrane
• Molbuane og uret
• Ryttaren og osten
• Samanfløkte føter
• Osten som rende sin veg

Den tørste treet

Ein flokk molbuar kom ein gong til ein dam der det stod eit tre som strekte greinene sine ut over vatnet. Det overraska dei, men så tenkte dei at treet måtte vere tørst sidan det strekte seg ut over vatnet. Dei forbarma seg over treet og bestemte seg for å hjelpe det til å drikke ved at dei trekte greinene ned til vatnet.

Dessverre kunne ikkje karane nå opp til greinene. Til sist fann dei likevel på råd. Ein av dei skulle klive opp i treet og henge i ei grein, så skulle ein annan ta tak i beina hans, ein tredje ta tak i beina til den andre, og så vidare. På den måten var dei som eit tau, og kunne trekke tregreina ned til vatnet.

Då dei alle endeleg fekk tak rundt kvarandre, fekk med eitt han som heldt i greina, så grueleg vondt i hendene. Han ropte til dei andre: "Vent litt, eg skal berre spytte i nevane."

I det same sleppte han med begge hender samtidig, og heile flokken fall pladask i vatnet.

Den farlege blodpølsa

Ein av molbuane hadde slakta ein gris, og kona hans laga blodpølse etter griseslaktet. Mens ho heldt på med det, fall ei stor pølse ned mellom ei kiste og veggen bakom utan at nokon såg det. Der låg pølsa og blei ikkje sakna. Men etter at ho hadde lege der ei tid, hadde ho blitt fuktig, så muggsoppen grodde heilt over ho.

Ei dag hjelpte kona mannen sin å flytte kista vekk frå veggen. Då fekk dei sjå pølsa, og trudde ho var eit rart dyr. Mannen blei så skremt at han mista grepet om kista og sprang ut døra og til naboane og fortalde det var eit fælt dyr i huset hans. Ville dei komme og hjelpe han å drepe det?

Én nabo væpna seg med ein høygaffel, ein annan med ei øks, ein tredje med ei møkkagreip. Etter å ha rusta seg slik, gjekk mennene for å gjere ende på dyret.

Så snart dei såg uhyret, tok dei dekning bak ei dør og stakk med våpna sine etter det mens dei sveitta av frykt og gru.

Brått kom hunden på garden springande mellom beina deira og inn i stove. På ein blunk tok han pølsa og åt ho. Slik oppdaga mennene at det berre var ei muggen pølse dei hadde slåst mot.

Båtungen

Ein gong molbuane var i Bergen, såg dei ein båt som segla forbi med ei jolle på slep. Dei var lenge i tvil om kva det kunne vere. Somme trudde det var ein stor sel, andre at det var ein kval. Men då dei kom nærare, såg dei at det var ein båt, og at hanhadde ein unge etter seg. Dei hadde lenge ønskt å eige ein stor båt, men hadde aldri hatt råd til å kjøpe nokon. No fekk dei den idéen at dei skulle kjøpe ungen, for dei tenkte han ville vekse seg like stor som mora. Dei drog ut til båten og tinga att og fram med skipperen om jolla, fekk kjøpe ho til sist, og drog i veg med ho.

Då dei kom heim til si eiga strand, tjora dei båtungen der, for der grodde det herleg, grønt gras. Dei flytta ungen kvar dag, men etter ein månad såg han like liten ut som då dei kjøpte han. Han var iallfall ikkje mykje større. Dei tok til å snakke om kva dei skulle gjere for å få han til å vekse. Dei blei einige om å sette jolla ut i enga med det feitaste graset. Der måtte då båtungen trivast, meinte dei. Men då det var gått ein månads tid igjen, hadde han ikkje blitt det grann større.

Molbuane var no overtydde om at dei hadde blitt narra, og skulda seg sjølv for at dei hadde kjøpt ungen. Det var klart for alle at det var ein sjuk og elendig stakkar som aldri ville bli til noko. Ein av dei foreslo at dei enten måtte byte han bort eller bringe han attende til skipperen, så ungen kunne bli eit år til hos mor si. Det syntest dei alle var ein god idé, og segla straks attende med båtungen.

Då dei nærma seg båten, tok jolla deira til å vippe på vatnet.

"Det er enno liv i båtungen", sa den eldste molbuen. "Sjå kor den stakkars vesle tingen ser fram til å komme tilbake til mor si!"

Dei gav kapteinen ein stor sum pengar så ungen skulle få lov til å vere enda eit år hos mor si, til han sjølv hadde lært å ete gras.

Molbuane og gauken

Molbuane meinte det var gauken som song penast av alle fuglane. "Det einaste eg ikkje liker med gaukar", sa ein kar, "er at dei ikkje syng heile året. Dei er hos oss berre eit par månadar om våren og sommaren, og så flyg dei sin veg."

"Vel", sa ein annan kar, "korfor fangar vi ikkje ein av dei og har han hos oss alltid?"

Denne planen gledde folka i Geiteheim, og dei sa: "Ja, vi tar ein gauk og lagar til ein stad for han midt i bygda så vi alle kan høyre han synge kvar dag."

Dei gjekk til arbeidet med det same, og i eit hjørne av ei mark reiste dei eit solid plankegjerde. Det var nesten to meter høgt. Gjerdesprekkene fylte dei med kvist og kvas og mjuke, seige vidjeband.

"Ingen fugl kan komme gjennom gjerdet no", sa dei då det var ferdige.

Så fanga dei ein gauk, sette han innanfor gjerdet og sa til han: "Du må synge der heile året gjennom, elles får du verken mat eller drikke."

Men så snart gauken blei sleppt innanfor gjerdet, flaug han over det og vekk.

"Frekke fuglen!" skreik folka i Geiteheim. "Vi laga ikkje gjerdet høgt nok."

Saltfisk og ål

Molbuane var svært glade i saltfisk, og kjøpte mykje av det. Det var det dei hadde på borda sine nest etter kjøt. Saltfisken kosta mykje, så ein gong kom gossane saman tidleg på vinteren for å tenke over korleis dei kunne spare seg store utlegg.

"Vi har eit stort, fint vatn ved bygda vår", sa ein kar: "korfor aler vi ikkje opp vår eigen fisk?"

"Ja, er det eit godt vatn", sa ein annan, "men kor kan vi få oppdrettsfisken frå?"

"Det er lett gjort", svarte den første mannen. "Du veit vel korleis fisk ynglar. Har vi ikkje mykje fisk som vi enno ikkje har ete, rundt om i heimane våre? Sett dei ut i vatnet og la dei formeire seg, så har vi rikeleg neste år og treng ikkje å dra til marknads langt uti vest etter saltfiskane, men fiskar dei slik vi vil ha dei i vatnet vårt. "

"Bra! Bra!" ropte gossane klappa i hendene og stampa med føtene. "La alle som har igjen saltfisk, hive det ut i vatnet!"

"Eg har mykje spekesild", sa ein.

"Eg har mykje ansjossild", sa ein annan.

"Eg har sursild", sa ein annan.

Alle sa kva for saltfisk dei hadde, og samstemte: "Ja, ja, kast dei ut i vatnet, så kan vi leve som grevar neste år!"

Utan meir forseinking blei saltfiskane sette ut i vatnet, og då våren kom, trudde molbuane at fiskane måtte ha mangedobla seg og at det var på tide å ta opp nokre av dei ut. Så rodde dei over vatnet med ei nót og halte ho i land. Dei venta at nota var full av fisk, men ho var tom. Igjen og igjen drog dei nota gjennom vatnet, men same kor mykje dei prøvde, fekk dei ikkje noko fisk. Men til sist sat det ein stor feit ål i garnet.

"Å!" sa dei alle, "Det er stor fare med den ålen, for han har ete all fisken vår."

"Kva skal vi gjere med han?" sa dei.

"Drep han!" sa ein.

"Kapp han i stykke!" sa ein annan.

"Nei", sa ein annan "la oss drukne han!"

"Slik skal det vere!" sa alle, og molbuane rodde båten ut til midt på vatnet og kasta ålen ned i det djupe vatnet.

Då dei såg ålen bukta seg ned mot botnen, sa ein av dei: "Legg de merke til kor redd han er? Sjå korleis han og vrir og bender seg i frykt."

"Han kan sno og vri seg så mykje han vil", sa ein annan kar. "Han må klare seg sjølv no."

"Ja", sa dei alle, "han skal ikkje ha noka hjelp frå oss", og så forlét dei ålen så han kunne drukne.

Haren som blei sendt til Dalar

Det var ein gong karane i Geiteheim ønskte å sende ein beskjed til utleigaren til fleire av dei. Han budde i Dalar. Dette var før det fanst jernbaner eller postvesen. Skulle beskjeden av garde, laut nokon dra med den. Men ingen i Geiteheim ønskte å dra så langt som til Dalar.

"Korleis skal vi sende beskjeden vår då?" sa dei.

"Eg fanga ein hare i dag", sa ein kar, "og haren er veldig rask på foten, veit de. Korfor ikkje la han ta med seg meldinga?"

"Godt", sa alle, "vi får haren klar og seier til han kva som er rette vegen å fare. Han skal frakte brevet."

Så skreiv dei brevet, forsegla det og knytte det til halsen på haren. "Først renn du til Alseid", sa dei til haren, "og derifrå drar du vegen sørover til Dalar. Brevet er adressert til utleigaren vår. Han bur like ved kommunehuset på Dalar. Du kan spørje deg for når du kjem fram, kor huset hans er. Hels han frå oss og la han få brevet."

Så snart haren var ute av hendene deira, skjena han vekk frå vegen og stakk av bortetter eit jorde. Nokre av karane i Geiteheim ropte etter han, "Stopp! Stopp! Du lyt til Alseid først."

"La berre haren vere", sa ein av dei. "Han kan sikkert ein snarare veg enn dei beste av oss. La han fare."

"Ja", sa ein annan, "det er ein smart skapning. La han vere. Han vil ikkje springe etter vegen av frykt for hundane."

Trana i kveiteåkrane

Ein gogn om sommaren, då kveiten hadde vakse seg høg, la folk merke til ei trane som ofte var i kveiteåkrane på Geiteheim. Fuglen gjekk opp og ned langs kornradene for å fange froskar. Dette plaga folka i Geiteheim sterkt. "Sjå kor stor han er", sa ein, "og sjå på beina hans. Han trakkar ned forferdeleg mykje korn, det er sikkert."

"Vi må drive dyret vekk, eller får vi inga avling", sa ein annan.

"Veldig sant", sa enda ein, "og dess raskare dess betre. La oss peike ut ein gjetar til jobben. Han er vant til å gå mykje, og arbeidet ville passe godt for han."

Så ein av gjetarane deira fekk i oppdrag å gå inn i kveiteåkrane og jage ut fuglen. Men som han gjekk inn etter trana, merka naboane at føtene hans var veldig store og breie, og jamvel om han skremde vekk fuglen, trakka han ned ein god del av kveita også.

"Ei slik ordning held ikkje", sa ein av molbuane, så dei funderte grundig for å komme på ein betre metode.

Endeleg sa ein av dei: "Dette er det vi må gjere: Nokre av oss ber gjetaren når han går inn kornet igjen, så han ikkje skal trakke det ned."

"Ja, ja", ropte dei andre, "det er det rette å gjere, og korfor har ikkje vi tenke på det før?"

Så tok dei ei solid gjerdegrind av hengslene og fekk gjetaren til å sette seg ned på ho. Åtte menn lyfte grinda til skuldrene og bar ho gjennom kveiteåkeren der trana kom så ofte, så gjetaren kunne skremme vekk fuglen.

"Gjetaren kjem ikkje til å trakke ned noko meir korn for oss med dei store føtene sine no", sa karane i Geiteheim.

Molbuane og uret

Ein dag kom nokre karar frå Geiteheim gåande langs vegen då dei fann eit ur som einkvan hadde mista. Ingen av dei hadde nokon gong sett ein så rar ting før, og dei såg over han både overraska og nyfikne. Med eitt høyrde han som hadde tatt opp uret og heldt det i handa at det kom ein tikkande lyd innanfrå den.

"Høyrer de?" sa han. "Det må vere ei vond ånd der inne."

Han blei redd og kasta ifrå seg uret. Ikkje ein av dei andre våga å røre det no. Men den eldste, som var modigare enn resten, plukka opp ein stor stein og hamra mot uret til det var heilt knust og ikkje lenger tikka. Den modigste la seg no på kne og la øyret inntil uret og lytta.

"Ja!" sa han stolt til dei andre då han ikkje høyrde noko frå uret meir, "Eg har lært ånda i tingen å teie stilt. Steinen gjorde susen."

Dei gledde seg alle over at dei hadde knasa ei vond ånd mens dei forlét det øydelagte uret på bakken.

Ryttaren og osten

Ein molbu rei langs Ordangervegen etter å ha vore i Ålvik eit ærend. Då fann han ein stor, rund ost i vegkanten. Han trekte fram det korte sverdet han bar, såg nøye over osten og ville ta han opp ved å stikke sverdet i og dra den opp til seg. Men nett då kom ein annan kar som gjekk av hesten, tok opp osten og rei vekk med han.

Molbuen rei no attende til Ålvik og kjøpte eit langt sverd. Då han kom tilbake til staden der osten hadde lege, stakk han det nye sverdet i bakken der og sa: "Hadde eg hatt dette gode sverdet i stad, kunne eg tatt osten sjølv, men no har ein annen fått fatt i han."

Samanfløkte føter

Fleire molbuar sette seg ein gong på bakken i ein ring, og då dei ville opp på beina att, var føtene deira så samanfløkte at ingen kunne finne ut kva for føter som var hans.

"Akk!" sa dei, "det var leitt at vi sette oss ned slik. Vi kjem aldri til å klare å reise oss og gå igjen, det er ganske tydeleg."

Så dei blei sittande der, svært triste og rolege, like til ein ferdamann kom forbi dei. Dei ropte på han og spurde om han kunne seie dei korleis kvar kunne finne føtene sine. Ferdamannen tok vandringsstaven sin og peika ut føtene til kvar. "No veit de kor føtene er", sa han. "Alt de treng å gjere er å stå på dei."

Men forklaringane gjorde berre molbuane enda meir forvirra. "Det er til inga nytte", sa dei. "Men takk for godviljen!"

"Å, no", sa ferdamannen, "Eg har ikkje gitt opp enno. Eg skal prøve noko anna."

Så gav han føtene til ein av molbuane eit rapp med staven, og den karen fann ut på ein-to-tre kva for føter som var hans, og kravla vekk. Ferdamannen hjelpte ein annan på same måte, og ein tredje, og så vidare, til kvar og ein tumla fram frå haugen av innfløkte føter og kom seg på beina.

"Kor merkeleg", sa ein av dei, "at vi kunne finne føtene våre så kjapt ved hjelp av nokre rapp frå ein stav! Vi hadde ikkje kunna seie kva for føter som tilhøyrde kven om vi sat og spekulerte på det i hundre år."

Osten som rende sin veg

Ein kar frå Geiteheim fylte ein gong opp ein sekk med ostar og sette kursen mot Ålvik-marknaden for å selje dei. Han bar sekken på ryggen, og når han blei sliten, sette han seg i vegkanten for å kvile. Slik heldt han fram like til han kom ut av vegslyngene nedanfor ein vakker gard eller kva det var. Der kvilte han seg også lite grann. Men då han reiste seg for å halde fram på ferda, glei ein ost ut av sekken og rulla nedetter vegen i for stor fart.

"Å nei, osten min!" sa mannen "så du er ivrig og kan fare til marknaden aleine, du? Eg skulle ønske eg hadde visst det før. Det ville ha spart meg for bryet med å bere deg. Vel, då, dersom du kan dra til marknaden aleine, så kan dei andre ostane også, og eg skal sende dei saman etter deg."

Så han la ned sekken sin, tok ut ostar, og rulla dei av garde ein etter ein same vegen. I det den siste fór nedetter, ropte han, "Eg legg på dykk alle å møte meg på marknaden."

Nokre av ostane sette seg fast i ein busk, og somme i ein annan busk, men mannen merka det ikkje, for han traska muntert vidare langs vegen mens han beundra den vakre garden ovanfor seg. Etter ein trong hårnålssving kom han til sentrum. Han venta at ostane skulle møte han der. Heile dagen rusla han rundt på marknaden, men då kvelden nærma seg, tok han til å røkte etter blant vennane og naboane sine og andre menneske om dei hadde sett ostane hans komme til marknaden.

"Kven kom med dei?" spurde ein av karane på marknaden.

"Ingen", svarte molbuen. "Dei ville dra siste biten sjølv. Dei kan vegen godt nok."

"Korfor er dei så ikkje her?" sa mannen.

"Nei og nei!" ropte osteeigaren. "Med eitt skjønar eg kva som er problemet! Då eg såg dei forsvann så fort, var eg redd dei ville ta feil av vegen og trille vidare mot Vindebrekke der vegen tar av dit midt i den siste hårnålssvingen ovanfor her. Eg er sikker på at dei no har komme seg ein kilometer eller vel så det av garde langs vegen mot Vindebrekke, og kanskje står og ventar på meg."

Då han hadde tenkt dette, leigde han ein hest og rei i full fart mot Vindebrekke i jakta på ostane sine. Men han fann dei ikkje på Vindebrekke.