Ferskenar

"Kor herleg den ferskenen må vere!" sa ho til seg sjølv. "Eg må få tak i han og ta han med heim til mannen min."

Ho rekte ut armen for å få tak i han, men nådde ikkje fram. Det fanst ikkje noko i nærleiken ho kunne bruke for å nå den heller. Så kom ho på eit vers, klappa med hendene og song:

Vatnet er betre her enn der!

Dette song ho fleire gongar, og mens ho gjorde det, kom ferskenen nærare og nærare elvebreidda der den gamle kona stod, og til sist kunne ho ta han opp. Ho måtte bruke begge hendene til det. Ho gledde seg så stort over ferskenen at ho ikkje klarte å gjere ferdig klesvasken, men la alle klede tilbake i bambuskorga, og skunda seg opprømt heim med korga på ryggen og ferskenen i hendene.

Ho venta til mannen kom att frå arbeidet. Ventetida fall lang. Men då sola gjekk ned, kom han til sist med ei stor grasbunt på ryggen - så stor at han nesten ikkje var til å sjå under den. Han var trøytt og sliten at han støtta seg på sigden mens han stavra seg fram.

Straks kona såg han komme, ropte ho: "Eg har venta så lenge på at du skulle komme heim i dag!"

"Kva er på ferde? Korfor så utolmodig?" spurde mannen hennar, og undra seg over kor ivrig ho verka. "Har det hendt noko mens eg var borte?"

"Eg har funne ei gåve til deg!"

"Godt", sa mannen.

Så vaska han føtene i ein vasstamp utanfor huset og kom opp på verandaen. Den gamle kona sprang inn og kom ut at med den svære ferskenen. Han verka enda tyngre enn før. Ho heldt han opp og sa:

"Sjå her! Har du sett ein så stor fersken før?"

Mannen sa forbløffa:

"Det er den største ferskenen eg har sett! Kor kjøpte du han?"

"Eg har ikkje kjøpt han! Han kom flytande nedetter elva mens eg vaska klede", svarte kona. Så fortalde ho mannen sin alt saman.

"Dette var kjekt! La oss ete han no, for eg eg svolten", sa mannen, og henta kjøkkenkniven. Så la han ferskenen på eit brett og skulle til å kløyve han då ferskenen delte seg av seg sjølv og ei stemme sa klart og tydeleg:

"Vent litt, gamlefar!" Ut av ferskenen kom eit vakkert lite barn.

Den gamle mannen og kona hans blei så forbløffa av det dei såg og høyrde at dei fall til marka. Barna snakka igjen:

"Ikkje ver redde. Natt og dag har de klaga over at de ikkje har barn. No har de fått ein son mens de er høgt oppi åra!"

Mannen og kona blei glade over å høyre dette. Dei hadde gråte i sorg natt og dag over å ikkje ha nokon son til å hjelpe dei i alderdommen deira, og no var dei så glade at dei nesten ikkje visste kor dei skulle gjere av føtene og hendene sine. Så tok den gamle mannen barnet i armane sine, og deretter gjorde den gamle kona det, ho også. Dei kalla han Momotaro - det tyder Ferskengut - fordi han hadde komme ut av ein fersken.

Åra gjekk fort. Då guten var femten år, var han høgare og sterkare enn andre gutar på same alder. Han såg godt ut, og var modig og klok for alderen. Det gamle ekteparet gledde seg berre dei fekk sjå han.

Ein dag kom guten til fosterfar sin og sa:

"De har fostra meg godt. Det vil eg gjere gjengjeld for når eg kjem att."

"Kva? Vil du forlate gamle far og mor og dra ifrå heimen din?"

"Eg kjem sikkert att."

"Kor vil du dra?" spurde fosterfaren.

"Langt vekke herifrå i nord-aust ligg ei øy i havet. Der bur det fleire låke fyrar. Eg har ofte fått høyre korleis dei gjer strandhogg her i landet, drep og røvar folk, og tar med seg bytte til øya der dei rår. Eg vil dra og vinne over dei og ta med tilbake alt dei har røva. Det er derfor eg vil dra heimanfrå ei tid, men ikkje lenge."

Den gamle faren blei paff over at ein femtenåring ville gjere slikt, men tenkte det var best å la han få dra likevel, sidan han var sterk og svært modig, og ikkje noko vanleg barn heller - snarare tvert om.

"Jaså, er det slik det har seg. Så dra og gjer det som skal til for at det blir fred i landet."

Den gamle mannen og kona starta med det same å knuse ris i kjøkkenmortaren. Dei ville bake riskaker til Momotaro på reisa.

Neste morgon, då kakene var ferdige, ville guten av garde. Dei to fosterforeldra hans stod med tårevåte auge og sa med skjelvande stemmer: "Ver varsam nok til å komme tilbake heil!"

Guten blei sorgsam ved tanken på kor einsame dei to gamle kom til å vere mens han var vekke, men såg dei i auga mens han sa kjekt "Farvel, då, og pass godt på dykk sjølve", og gjekk.

Guten skunda seg av stad til det blei middagstid. Då var han blitt svolten, så han opna reisesekken sin og tok fram ei av riskakene, og sette seg under eit tre ved sida av vegen for å ete ho. Då kom ein svær hund springande fram frå det høge graset og sa sint:

"Gir du meg alle kakene i sekken, skal du få gå. Elles skal eg bite og drepe deg!"

Momotaro lo høgt. Straks la hunden seg ned framfor han.

"Du kan vel ikkje vere Momotaro? Eg har ofte høyrt om kor sterk du er. Orsak den grove framferda mi. La meg få følge med deg."

"La gå", sa Momotaro til hunden. "Og her er ei halv riskake." Han kasta kakestykket til hunden. Hunden tok imot med takk.

Dei gjekk vidare. Etter at dei hadde gått over fjell og dalar, kom ei ape ned frå eit tre framfor dei og sa:

"Momotaro, vil du la meg få bli med på ferda? Eg fekk høyre om ho for ei stund sidan."

Hunden ville ikkje sleppe til apa, men Momotaro sa til ho:

"Vil du verkeleg dra til den øya eg skal til og slåss for meg?"

"Ja", sa apa.

Momotaro sa "Bli med!" og kasta ein bit av ei riskake til apa.

Dei gjekk vidare og kom til ei stor rismark. Ein vakker fugl med raud hette landa på bakken like framfor dei tre. Momotaro hadde ikkje sett ein slik fugl før. Fuglen sa:

"Eg er ein fasan. La meg få bli med i følget."

Hunden morska seg over det, så Momotaro gav klar beskjed følget sitt:

"Herifrå må alle i følge med meg halde fred - hunden, apa og fasanen. Den som ikkje overheld det, får ikkje bli med."

Fasanen, som no var tatt med i følget, fekk ei halv riskake.

Etter mange dagars vandring kom dei omsider til kysten av Nordaust-havet. Det var ingenting å sjå i synsranda - ikkje ei einaste øy var å sjå. Det einaste dei høyrde var bølgene som rulla mot land.

Hunden, apa og fasanen hadde aldri sett hav før, og var usikre på korleis dei skulle komme vidare til øya med dei grufulle bandittane.

Momotaro skaffa ein liten båt og sette mot i dei tre. Alle blei med om bord. Vind og vêr var lagleg, så båten fossa fram over havet. Dei tre dyra var først skremde av bølgene og båten som halla etter som vinden skauv seglbåten fram, men smått om senn blei dei vande til sjøen og ganske muntre igjen. Dag etter dag gjekk dei fram og tilbake på dekket til den vesle båten, og speida etter bandittøya. Då dei blei lei av dette, fortalde dei historier til kvarandre. Momotaro mora seg over å høyre dei, han også.

Til alt hell bles det ikkje opp til storm der dei fór over bølgene, og ein dag fekk dei som heldt utkik ved baugen av båten, auge på ei øy i solskinet. Momotaro såg det låg eit stort slott på toppen av ein skrent, og kunne skjøne det var dit han skulle. Han funderte på beste måten å gå til åtak på mens dei tre i følget hans såg på han og venta på beskjed om kva dei skulle gjere.

Til sist sa Momotaro til fasanen:

"Det er ein stor fordel at du er med, for du kan fly til slottet og seie at no kjem Momotaro!"

Fasanen flag sporenstreks til slottet og slo seg ned på taket over midtpartiet av slottet. Der skreik han høgt:

"Høyr etter! General Momotaro har komme for å nedkjempe dykk. Overgi dykk om de vil berge livet. Elles vil vi drepe, bite, klore og rive dykk, både hunden og apa og eg."

Bandittane på øya såg ikkje andre enn ein fasan, lo og sa:

"Ein vill fasan! Skulle du høyrd noko så latterleg!"

Så blei dei sinte på fasanen og ville opp på taket og gjere ende på han. Han flaug i sirklar over hovuda på dei så dei blei svimle, og brukte nebb og klør mot hovuda til leiaren og nestleiaren. I mellomtida hadde Momotaro fått båten på land og leita etter ein veg opp og inn i slottet på skrenten. Han og dei andre i følget fann ei god veg oppetter skrenten. Etter litt fann dei to vakre ungjenter som vaske klede i ei lita elv. Kleda var flekka til med blod. Momotaro la merke til at mens jentene vaska, rann det tårer nedetter kinna deira. Han stogga og sa til dei:

"Kven er de, og korfor græt de?"

"Vi er fangar hos bandittane. Vi blei røva ifrå heimane våre hit til øya, og enda om vi er døtrer av fint folk, lyt vi slave for dei til dei drep oss som andre jenter dei har hatt hos seg ei tid." Her held dei opp dei blodstenka kleda og sa gråtande: "Skal ingen komme og hjelpe oss?"

"Eg skal berge dykk", sa Momotaro. "Bis meg berre korleis eg kjem inn i slottet."

Dei to jentene viste han veg til ei lita bakdør i slottsmuren. Døra var så trong at det var berre så vidt han fekk pressa seg inn i slottsgarden. Fasanen såg han kom, og fekk nytt mot der han flaksa omkring røvarar oppå slottstaket. Somme av røvarane fall ned frå taket, andre fall ned frå slottsmuren og resten gjorde dei fire ende på, alle unntatt ein. Det var røvarhøvdingen. Livredd sa han til Momotaro:

"Du skal få alle skattane i slottet om eg får gå!"

Momotaro sa:

"Eg kan ikkje spare livet ditt, for de har drepe, pint og røva altfor mange altfor lenge."

Så batt han røvarhøvdingen og let apa passe på han. Sjølv gjekk Momotaro inn i slottet. Der fridde han ut mange fangar og samla i hop alle skattane han fann. Hunden og fasanen fann ein røvarbåt og frakta skattane heim til fosterforeldra hans, og Momotaro og apa tok seg heim med røvarhovdingen som fange, og han blei ikkje sleppt fri att.

Dei to jentene som røvarane hadde tatt til slavar, blei tatt trygt heim til foreldra sine.

Heile landet hylla Momotaro for gledde seg stort over at det endeleg var slutt på røvarfølget. Og røvarskattane som Momotaro hadde fått frakta heim til fosterfar og fostermor, var meir enn nok til at dei fekk leve i fred og overflod alle sine dagar derifrå.

(Etter Ozaki).

Momotaro er ein folklorehelt frå søraust i Japan. Namnet Momotaro er vanleg i Japan. I den forma eventyret har i dag, kjem det frå æraen mellom 1603-1868 (Edo-perioden). Det finst fleire variantar og omsettingar til engelsk. (Wikipedia, "Momotaro")

Fiskarguten

For lenge sidan budde det ein fiskargut i ein liten fiskarlandsby i ein av provinsane i Japan. Den gamle faren hans hadde vore fiskar før han og lært han alt han kunne. No var fiskarguten den som fekk flest fisk i heile landsbyen, men han var best kjent for å vere godhjarta. Han strevde for ikkje å såre andre enn fisk, store og små. Kameratane hans hadde støtt moro med han fordi han ikkje ville terge dyr i lag med dei, men heller ville halde dei ifrå slik leik.

I skumringa ein sommar var han på veg heim etter å ha fiska heile dagen. Då kom han over ein flokk barn som skreik og snakka høgt og oppøste over noko. Han gjekk bort til dei for å sjå kva som var på ferde, og såg at flokken dreiv og plaga ei skjelpadde. Først drog ein gut ho eine vegen, så drog ein annan gut ho ein annan veg mens ein tredje gut slo ho med ein kjepp, og ein fjerde gut hamra ein stein mot skjoldet til skjelpadda.

Fiskarguten syntest frykteleg synd i skjelpadda og sa til gutane:

"Høyr her, gutar. De slår snart skjelpadda i hel om de held fram slik!"

Gutane heldt fram som før. Ein av dei svarte:

"Kven bryr seg om ho blir slått i hel eller ikkje? Ikkje vi. Hald fram, gutar!"

Så heldt dei fram og mishandla dei skjelpadda tilmed verre enn før. Fiskarguten prøvde å vere vennleg, og bad dei heller gi skjelpadda til han, men det ville dei ikkje.

"Kva om eg kjøper ho då?" sa fiskarguten. Han heldt opp ein streng det var trædd myntar på, myntar med hol gjennom midten. "Sjå her, gutar, de kan kjøpe mykje for desse pengane og få meir ut av dei enn av skjelpadda."

Gutane lét seg overtale, og rekte skjelpadda til han.

"Så gi oss pengane!"

Fiskarguten tok skjelpadda og gav pengane til gutane, som huiande fór sin veg til dei ikkje lenger var å sjå.

Fiskarguten stelte med skjelpadda og sa:

"Stakkars deg! Du var i fare for å miste livet. No skal eg snart få deg tilbake til havet."

Mens han talte slik, skunda han seg til stranda, sleppte skjelpadda i vatnet mellom klippene der, og såg etter ho til ho forsvann i sjøen. Så gjekk han heim, for han var trøytt, og sola var gått ned.

Neste morgon drog han som vanleg ut på sjøen i båten sin. Det var fint vêr, og sjøen og himmelen var blå i morgondisen. Vel ute på sjøen kasta han ut lina si og segla forbi dei andre fiskebåtane frå landsbyen. Båten hans kom lenger og lenger ut frå land. Han kjende seg uvanleg tilfreds. Så snakka nokon til han:

"Taro!"

Det var heilt tydeleg og ikkje til å ta feil av, men han såg ingen båtar eller folk der, berre ei skjelpadde som hadde svømt bort til båtsida. Fiskarguten kjente igjen skjelpadda som han hadde berga dagen før. Ho snakka att:

"I går berga du livet mitt. No er eg her for å takke deg!"

"Det var vennleg", sa fiskarguten. "Men kom om bord og tørk ryggskjoldet ditt i sola - skjelpadder er alltid glade for det.

Skjelpadda kleiv opp i båten med hjelp av fiskarguten, og sa:

"Har du nokon gong sett det skinande slottet til dragekongen uti havet?"

Fiskarguten rista på hovudet og svarte:

"Nei, men eg har høyrt om det. Det er kanskje langt vekke, om det finst i det heile!"

"Er det det du trur eller ikkje trur? Ja, det er langt vekke, men eg kan frakte deg dit. Du skal få ri på ryggen min", sa skjelpadda. Mens ho snakka, voks ho seg så stor at eit menneske godt kunne sitje på ryggen av ho.

"Merkeleg!" sa Taro. Men etter å ha tenkt seg om litt, sette han seg på.

Skjelpadda hoppa i sjøen med guten på ryggen og svømte av stad med han i stor fart. Etter mange timar skimta dei eit slott som skein i sola langt vekke.

"Er det dit vi skal?" spurde guten.

"Ja", svarte skjelpadda. "Der bur havkongen."

Skjelpadda svømte til slottsøya og der det var ei fin sandstrand gjekk ho opp på land med Taro. Ved inngangen til slottet sa ho til portvakta:

"Dette er Taro. Han er gjesten vår. Ver gild og vis han inn."

Portvakta viste guten veg. Dragekongens hoffolk helsa høfleg. Fiskarguten visste ikkje korleis ein skulle oppføre seg i eit slikt slott eller anna slott, så han kjende seg nesten flau og brydd mens han følgde med til dei inste romma i slottet - men berre nesten. Der inne trefte dei ei svært vakker prinsesse og hoffdamene hennar. Dei var kledde i fargerike, flagrande klede. Stemmen til prinsessa lydde som musikk. Ho tok han i handa og førte han til ein fin sal og bad han sette seg ned.

"Taro, velkommen skal du vere i riket til far min", sa prinsessa. "I går berga du ei skjelpadde. Det var meg! Som takk skal du få bu her så lenge som det går an, og eg vil bli kona di om du vil. Då skal vi leve glade saman i ettertid, i lang, lang tid!"

Taro svarte:

"Tusen takk! Eg vil gjerne ha deg til kone!"

Han hadde ikkje før takka ja, så starta dei å førebu bryllaupet. Det var heilt praktfullt, med song og dans, god mat og godt fellesskap. Fiskarguten hadde aldri gått til ein slik strålande fest før.

Då feiringa var over, spurde prinsessa han om han ville gå ein tur gjennom slottet med ho og sjå alt som var der. Den glade fiskarguten følgde med bruda si. Slottet var bygt av korall og pryda med perler, men det mest fantastiske var hagen rundt det.

På austsida var plomme- og kirsebærtre i blom; nattergalar song, og sommarfuglar flagra frå blom til blom.

På sørsida var alle trea bladrike som om sommaren.

På vestsida var lønnetrea flammeraude, og krysantemar stod i flor som om hausten.

Mot nord låg snøen kvit. Tre og bambus var snødekte, og det låg tjukk is over ein dam der.

Kvar dag var det nye ting å gle seg over, så mange og rike opplevingar at Taro reint gløymde alt anna, tilmed heimen han hadde dradd ifrå, dei gamle foreldra sine og gamlelandet. Men med tida sansa han at han ikkje høyrde til i dette vedunderlege riket, og sa til seg sjølv:

"Eg har ein gammal far og ei gammal mor å ta meg av heime. Å nei, eg må ta meg av dei!"

Dermed tok han til å bu seg på å reise heim att, gjekk til den vakre kona si og sa:

"Eg har vore lykkeleg her i lang tid. Du har vore så god mot meg at eg ikkje finn ord for det. Men no pliktar eg å dra og ta meg av dei gamle foreldra mine."

Ho gret sårt og bad han bli, men plikta kalla!

"Eg må dra. Eg har ikkje lyst til å forlate deg; det er ikkje det. La meg få dra og syte for mat og klede til dei, så kjem eg tilbake etterpå."

Ho sa sorgfullt: "Så ta med deg denne gåva." Det var ei vakkert innpakka boks.

"Kva er i boksa?" spurde han.

"Noko kosteleg. Det er du som skal ha ho, men du må ikkje opne ho, same kva som skjer. Gjer du det, kjem noko fælt til å hende deg. Lov meg at du ikkje vil opne boksa eg gir deg!"

Fiskarguten lova det.

Prinsessa tok farvel med han. Ved stranda nedfor slottet vente ei stor skjelpadde på han. Fiskarguten kleiv fort opp på ryggen av ho og blei frakta over havet tilbake til Japan.

Ho sette han av i den bukta han kjende så godt, og svømde så vekk. Stranda var som før, dei blå åsane var dei same, men folka han møtte var ukjende for han. Dei stilte seg opp og såg på han. Han gjekk heim til huset til far og mor og ropte:

"Far, eg har komme heim!"

Men då han skulle til å gå inn, kom ein framand mann ut.

"Kanskje foreldra mine har flytta mens eg har vore borte," tenkte han.

"Orsak", sa han til mannen, "Kor har foreldra mine dradd mens eg har vore borte herifrå?"

Mannen såg forvirra på han. Så sa han:

"Kva? Er du Taro?"

Ja, han var då det.

"Ha, ha!" lo mannen. "Du bør ikkje spøke slik! Fiskarguten Taro budde her for tre hundre år sidan, han!"

Då Taro fekk høyre dette, sa han:

Men eg er fiskarguten Taro."

Mannen blei alvorleg:

"Kanskje og kanskje ikkje. Men fiskarguten budde her for tre hundre år sidan. Det er det eg veit."

Fiskarguten stampa hardt i bakken med eine foten for å vise at han ikkje var ei ånd - for japanske ånder er fotlause.

"Det står også i landsbykrønikene at fiskarguten budde her for tre hundre år sidan," heldt mannen fram. Trass i stampinga til Taro fekk han seg ikkje tru det var fiskarguten som stod framfor han i levande live.

Det voks fram ei rar kjensle i Taro at det var som mannen fortalde. Dagane i slottet langt til havs kunne ha vore lange som tiår heime. Då kunne foreldra hans ha døydd mens han var der, og alle han kjente også, slik at ein kunne lese om dei og han sjølv i krønikene i landsbyen.

Det tente ikkje til noko å bli der lenger. Han måtte tilbake til den kjære kona si. Han gjekk til stranda med boksa under armen. Korleis skulle han finne kona si no? Kanskje han skulle opne boksa han hadde love å ikkje opne, for han hugsa at kona hans hadde sagt at boksa inneheldt noko kosteleg. Dermed opna han boksa. Ei lita purpurfarga sky dreiv ut og dekte fjeset hans eit augeblikk og vifta over han som om ho helst ville bli, og så flaut skya nesten som damp ut over sjøen.

Til då hadde fiskarguten vore sterk og fager som ein fiskar på tjuefire år, men no blei han med eitt gammal. Ryggen hans krøkte seg, håret blei snøkvitt, fjeset blei rynka, og så fall han over ende på stranda og var daud.

(Ozaki. Attgiving)

Eventyret om fiskarguten Urashima Taro, stammar frå legenda om Urashimako frå 700-talet. Tekstane som bygger på legenda, skil seg frå kvarandre, så det finst mange ulike versjonar og omsettingar. (Wikipedia, "Urashima Taro"; "Tamatebako")