• Som ein vind i solvarmen
• Spring for livet, kvar og ein
• Gullfuglen og gull-linda
• Tre kongesøner som fekk kvart sitt ønske
• Overlever du, s� lever du -

Som ein vind i solvarmen

Det var ein gong ein mann og ei kone som levde så godt i lag. Så kom mannen til å tykke at ho heldt ikkje så mykje av han som ho hadde gjort før; og spurde ho: "Liker du meg framleis?"

"Ja", svarte ho.

"Kor mykje?" sa han.

"Som vinden i varme sola", svarte ho.

"Er det noko?" sa mannen; "Då vil vi ikkje vere i hop", sa han. Så laga han seg til og reiste frå ho. Han tok seg opp ei fælt bratt li, og det var så varmt i sola. Då han kom oppå, var han så sveitt at han nesten svima. Men så kom det i møte ein så sval vind at han aldri hadde kjent noko så godt.

Då tenkte han med seg: "Synest ho så godt om meg, er det ingen grunn til å reise." Dermed vende han om, og sidan var dei i hop alle sine dagar.

(Attgitt)

Spring for livet kvar og ein!

Småstubbane nedanfor utgjer eitt større, samanhengande eventyr der små stubbar blir bundne saman på eit vis ved at dyr spring over hals og hovud. Det står enda litt under notane til heile eventyret. - TK

Fælt skremde i lag

"Eg frys på føtene, eg frys på føtene!" sa høna, dei var ute i nøtteskog ein våt haustdag.

"Du skal få skor, du skal få skor!" sa hanen.

"Det lova du i fjor, det lova du i fjor!" sa høna.

Då blei hanen så arg for at ho ville ha det til at han var løgnar, at han knekte ei nøtt så hardt at skala fauk. Eit skal spratt i hovudet på kyllingen. Då blei han så redd at han tok til å springe.

"Kva spring du for, kylling-pylling?" sa høna. "Det datt ei nøtt i krona mi, himmelen brast, jorda verkar ikkje fast. Spring for livet kvar og ein!" sa kyllingen.

Så sprang høna.

"Kva spring du for, høne-pøne?" sa hanen.

"Eg spring fordi kylling-pylling spring."

"Kva spring du for, kylling-pylling?"

"Det datt ei nøtt i krona mi, himmelen brast, jorda synest ikkje vere fast. Spring for livet kvar og ein!"

Så sprang hanen.

Haren spring også

Kyllingen, høna og hanen sprang av stad. Så møtte dei ein hare.

"Kva spring du for, hane-pane?" sa haren.

"Eg spring fordi høne-pøne spring."

"Kva spring du for, høne-pøne?"

"Eg spring fordi kylling-pylling spring."

"Kva spring du for kylling-pylling?"

"Det datt ei nøtt i krona mi, himmelen brast, jorda synest ikkje vere fast. Spring for livet kvar og ein!"

Så sprang haren.

Ein rev slår følge

Kyllingen, høna, hanen, og haren sprang av stad. Så møtte dei ein rev.

"Kva spring du for, hare-nare?" sa reven.

"Eg spring fordi hane-pane spring."

"Kva spring du for, hane-pane?"

"Eg spring fordi høne-pøne spring."

"Kva spring du for, høne-pøne?"

"Eg spring fordi kylling-pylling spring."

"Kva spring du for, kylling-pylling?"

"Det datt ei nøtt i krona mi, himmelen brast, jorda synest ikkje vere fast. Spring for livet kvar og ein!"

Så sprang reven med dei.

Ulven kjem til

Kyllingen, høna, hanen, haren og reven sprang av stad. Så møtte dei ein ulv.

"Kva spring du for, rev-trev?" sa ulven. "Eg spring fordi hare-nare spring."

"Kva spring du for, hare-nare?"

"Eg spring fordi hane-pane spring."

"Kva spring du for, hane-pane?"

"Eg spring fordi høne-pøne spring."

"Kva spring du for, høne-pøne?"

"Eg spring fordi kylling-pylling spring."

"Kva spring du for, kylling-pylling?"

"Det datt ei nøtt i krona mi, himmelen brast, jorda synest ikkje vere fast. Spring for livet kvar og ein!"

Så sprang ulven med dei.

Dei som sprang, møtte bjørnen

Kyllingen, høna, hanen, haren, reven og ulven sprang av stad. Så møtte dei ein bjørn.

"Kva spring du for, ulv-rulv?" sa bjørnen.

"Eg spring fordi rev-trev spring."

"Kva spring du for, rev-trev?"

"Eg spring fordi hare-nare spring."

"Kva spring du for, hare-nare?"

"Eg spring fordi hane-pane spring."

"Kva spring du for, hane-pane?"

"Eg spring fordi høne-pøne spring."

"Kva spring du for, høne-pøne?"

"Eg spring fordi kylling-pylling spring."

"Kva spring du for, kylling-pylling?"

"Det datt ei nøtt i krona mi, himmelen brast, jorda synest ikkje vere fast. Spring for livet kvar og ein!"

Så sprang bjørnen med dei hine, langt og lenge, like til han blei svolten.

Bjørnen blir svolten

D� kyllingen, høna, hanen, haren, reven, ulven og bjørnen hadde sprunge langt og lenge, tok magen til å verke for bjørnen. "Eg er så svolten", sa han, "eg orkar ikkje springe lenger. Eg lyt få meg mat!"

"Vi skal få oss mat!" sa reven. "Vi vil telje. Den som har det verste namnet, skal vi ete. Bjørn-klørn, det er eit greitt namn, ulv-rulv, det er eit greitt namn, rev-trev, det er eit greitt namn, hare-nare, det er eit greitt namn, hane-pane, det er eit greitt namn, høne-pøne, det er eit greitt namn, kylling-pylling, det er eit dårleg nok namn, deg må vi ta!" Dermed glefste reven i seg kyllingen.

Då sa bjørnen: "Eg er like svolten, eg har ikkje fått noko mat."

"Ja, kva skal vi då gjere?" sa reven. "Jo, vi skal telje igjen. Den som har det verste namnet, et vi. Og så talde han til han sa: "Høne-pøne, det er eit dårleg namn, deg må vi ta", sa han. Dermed glefste han i seg høna. Då sa bjørnen: "Dette blei ikkje eg mett av. Eg er like svolten, eg har ikkje fått noko mat."

"Ja, kva skal vi då gjere?" sa reven. "Jo, no veit eg det, vi skal telje. Den som har det verste namnet, et vi. Så talde han i veg til han kom til "Hane-pane, det er eit dårleg nok namn, deg må vi ta!" sa han. Dermed glefste han i seg hanen.

Men snart sa bjørnen: "Eit slikt syn blei eg ikkje mett av. Eg er like svolten, eg har ikkje fått noko mat.".

"Ja, kva skal vi då gjere?" sa reven. "Jo, no veit eg det, vi vil telje. Den som ikkje har eg namn eg liker, han kan vi ta. "Hare-nare, det er eit dårleg nok namn, deg må vi ta!" sa han. Dermed åt han opp haren.

No hadde bjørnen fått nok av slikt. Han sa: "Eg er like svolten, eg har ikkje fått mat!"

"Ja-a, kva skal vi då gjere?" sa reven. "Jo, no veit eg det, vi skal telje. Så talde han til "Ulv-rulv, det er eit dårleg nok namn, deg må vi ta."

Dermed tok bjørnen og reiv sund ulven og glefste han i seg. Så var han mest som mett, og reven var reint stappa frå før, han.

Til sist tok bjørnemagen til å knurre att. "Kva skal vi slå på no då?" sa bjørnen.

"Eg tenker vi skal så noko", sa reven, "vi sår neper."

Reven og bjørnen sår neper og rug i lag

Lenge etter, då nepene var store og kunne haustast, sa reven: "Kva vil du ha, det som er under eller over jorda?"

"Å, eg vil ikkje bry meg med å rote og grave i molda, du kan ta rota", sa bjørnen. Så ruska han i seg kålen og fekk dårleg mage, og reven slikka seg om munnen over fine neper.

Bjørnen sa: "Eg er så svolten, eg lyt få meg mat. Kva skal vi ta til med no då, skal tru?"

"Eg tenker vi får så noko igjen, men eg er lei av å rote og grave etter desse nepene, eg tenker vi sår rug", sa reven.

Då rugen var moden, sa reven:

"Kva vil du ha, det som veks over eller under jorda?"

"Du kan ta toppen", sa bjørnen og hugsa korleis det gjekk sist.

Då tok reven alle aksa, og bjørnen måtte bite i den tørre rughalmen og røtene like til bjørnemagen knurra av svolt igjen.

Reven narrar bjørnen så han mister halen sin

"Eg er så svolten", sa bjørnen til reven. "Eg lyt få meg mat."

Reven sa: "Eg tenker vi får fiske. Gå ned på isen og grav deg eit hòl, og stikk så rova nedi. Så kan du seie ifrå til meg så snart du kjenner det svir, for då bit det. Då skal eg gjere opp varme, så vi kan få steike fisken vår", sa han.

Ja, bjørnen gjekk ut på isen og grov hòl, og stakk så rova nedi. Og reven gjekk av og lét vatnet på isen. Då dampa det.

"Kor blir det no av varmen din?" sa bjørnen.

"Det kjem seg vel", sa reven, "sjå no ryk det."

"No bit det også", sa bjørnen, "det svir så at . . ."

"Sit lenge, sit lenge, så kjem dei store fiskane", sa reven.

Då no reven tenkte at bjørnen var vel klaka [1] fast, sa han:

"No bit det vel?"

"Ja, no bit det så menn", sa bjørnen, "det svir heilt fælt, skal eg seie deg."

"No rykker du så hardt som du er god for!" sa reven.

Så sprang bjørnen til med eit byks, og så sleit han av seg rova. Slik blei han stubbrumpa [2].

Ord

1. klake (v): stivne av frost, få ei skorpe av is, og anna.
2. stubbrumpa: med stutt, kappa rumpe.

Fururot og revefot

Bjørnen skjønte omsider at reven hadde narra han heile tida. Han blei så sinna at han ville drepe reven, og sette etter han. Reven prøvde å komme unna ved å smyge seg innunder ei fururot, men det gjekk ikkje, for bjørnen fekk tak i den eine bakfoten til reven. Då lo reven så inderleg godt:

"No held du i fururot og trur det er revefot!" sa han. Då sleppte bjørnen revefoten, og reven var ikkje sein om å fare inn i ei ur og gøyme seg.

〰ఴ⬯ఴ〰

Gullfuglen og gull-linda

Ein konge hadde vore ute og skote og funne ei overlag fin fjør. Ho var av reint gull. Han blei så galen etter å finne fuglen som fjøra hadde komme frå, at han ikkje fekk fred natt eller dag. Han hadde tre søner, og dei baud seg til å leite etter fuglen.

Den eldste skulle då først ut og leite. Då han kom ut i skogen, møtte han ein rev, og reven bad om mat.

"Eg har ikkje meir mat enn eg treng sjølv", sa kongssonen.

Så fekk ikkje reven noko, og kongssonen vingla og vandra vidare til han kom ut av skogen. Der låg det ein by, og der blei han sittande i vertshuset og drikke og drive vekk tida med kortspel og lettliva kvinnfolk, og kom aldri lenger.

Etter å ha venta lenge, sende kongen den andre sonen for å finne bror sin og gullfuglen også. I skogen møtte den andre sonen reven.

"Kan eg få ein matbete av deg, så skal eg hjelpe deg når nauda er størst", sa reven.

"Nei, eg har ikkje meir mat enn eg treng sjølv", sa kongssonen, og så forsvann reven.

Då kongssonen kom seg gjennom skogen og til vertshuset, fann han bror sin. Der i vertshuset blei dei verande, og kom ikkje heim att, nokon av dei.

Då ville den yngste kongssonen av garde og leite etter brørne og gullfuglen. Men far hans ville helst ikkje at han skulle reise. "Å, det blir vel det same med deg", sa han.

Men guten ville det han ville, og då han kom på skogen og sette seg til å ete, kom reven til han.

"Å, kan eg få ein matbete av deg, så skal eg hjelpe deg når nauda er størst", sa reven.

"Det eg har, skal du få", sa kongssonen.

Så spurde reven kor han skulle av.

"Far har funne ei gullfjør, og han meiner det finst ein gullfugl til fjøra også, og den fuglen vil han så gjerne ha tak i", sa guten.

"Eg skal hjelpe deg", sa reven.

"To av brørne mine har reist for å leite etter fuglen", sa kongssonen. "Men ingen heime veit om dei er daude eller lever", sa han.

"Å, dei lever", sa reven, "dei sit i eit vertshus og drikk. Men no skal eg hjelpe deg. Då må du gjere alt eg bed deg. Når vi kjem til byen, kan ikkje eg gå inn der, så eg tar omvegen omkring og ventar på deg ved byporten", sa reven. "For i byen er ei stor bikkje som vil ta meg. Men så må du ikkje gå inn til brørne dine eller bli sittande."

Kongssonen lova godt; reven han dilta rundt byen og guten gjekk inn dit. Då han kom til vertshuset, kika han inn i vindauget og såg brørne sine. Og då gjekk det som reven hadde åtvara mot; han blei sittande med dei.

Reven venta lenge på guten, men ingen kom. Så lista han seg inn i byen og stakk hovudet inn gjennom vertshusdøra så kongssonen såg han, og då skunda guten seg ut att.

"Vi to har langt å fare", sa reven, "no skal vi tre hundre mil vidare ifrå den blåna du ser", sa han.

"Det var då fælt så langt det var, då", sa kongssonen.

"Ja, så langt er det", sa reven, og så reiste dei langt og lenger enn langt, og då kom dei fram til trollgarden. Der satt gullfuglen i ei gull-lind.

"No skal du gå inn og ta fuglen", sa reven, "men du må ikkje anse gull-linda, elles går det gale for deg", sa han.

Kongssonen lova godt, men då han kom inn, var gull-linda så fin at han ikkje makta å halde seg, men braut av ho ein liten kvist. Då song det i linda, slik at trollet kom.

"Er det så at du vil reise med gullfuglen min?" skreik trollet.

"Eg skulle helst det", sa kongssonen.

"No slepp du ikkje før du hentar den gildaste hesten hos grannen min", sa trollet, "så skal eg ikkje gjere deg noko."

"Det var ille og ikkje nødvendig", sa reven, "at du tok noko av linda. "No må vi atter fare tre hundre mil bortanfor blåna du ser", sa han.

"Kven kunne tenke at det gjorde noko å bryte av berre ein kvist, då?" sa guten.

"Gjort er gjort", sa reven. Og så reiste dei att, til dei kom til neste granne.

"Her står det mange hestar i stallen", sa reven, "men du skal ta den som er så livfull at han står og trippar", sa han. "På den hesten legg du den mest fillete salen du ser."

Ja, kongssonen gjekk inn i stallen og der var mange fine hestar, men ingen som denne eine.

"Det ville vere leit å legge ein fillesal på ein så fin hest", tenkte kongssonen. Så la han på hesten den gildaste salen som var der, men då kom trollet.

"Er det så at du vil reise med hesten min?" sa trollet.

"Om eg kan, så", sa kongssonen.

"Først må du hente kongsdottera som er hos neste granne", sa trollet.

"Det er sikkert inga råd med det", sa kongssonen, og skunda seg attende til reven.

"Du er rett umogeleg, du", sa reven. "No må vi fare nye tre hundre mil bortanfor blåna du ser", sa han.

Då dei kom fram, sa reven: "No kan eg ikkje la deg gå inn, elles bli vi gåande her all vår tid. No må eg inn sjølv", sa han. Og så sprang han inn etter kongsdottera.

Då dei skulle heimetter derifrå, tok reven med seg gullhesten, gullfuglen og gull-linda og drog av garde med alt saman i lag med dei to. Då følget kom til byen, skulle kongssonen køyre føre med gullfuglen og det andre, og reven skulle dilte omkring.

"Men du skal køyre snøgt forbi vertshuset, elles bli du sittande der igjen", sa reven.

Så køyrde kongssonen, og reven sette seg i ein rugåker og hadde omkring seg rughalm og nokre klede frå eit fugleskremsel, så han kunne gå for ein prest, han. Straks kom dei tre trolla.

"Har du sett nokon komme imot deg her med kongsdotter og hest og gullfugl og gull-lind?" sa dei.

"Nei, slett ikkje", sa reven.

"Nei vel", sa dei og så snudde dei og leita nokre andre stadar, før dei gjekk heim att.

Reven dilta av stad etter kongssonen. Då han kom nær byen, måtte han springe omvegen nedmed vatnet. Der låg det ei tønne og flaut.

"Ligg du her, du tønne?" sa reven.

"Ja", sa kongssonen, han var inne i tønna. "Då eg kom til vertshuset, tok brørne mine av meg alle kleda mine, tok kongsdottera og all stasen, og kasta meg på fjorden", sa han.

"Så var det ikkje for tidleg eg kom då", sa reven, og så fløytte han i land tønna og fekk guten ut av ho. Så reiste dei etter til kongsgarden.

I kongsgarden hadde dei to eldste fortalt far sin for eit strev dei hadde hatt med å få tak i alle tinga. Men kongsdottera sa ikkje eit ord, og linda stod og tørka, og fuglen ville ikkje synge.

Men då reven og den tredje kongssonen kom, då blei det liv i alt saman: Linda voks og fuglen song, og kongsdottera var glad og livleg.

"Det var eg som skaffa det, far", sa den yngste då, og så fortalde han korleis alt hang i hop.

"Kven kunne vite at brørne dine var slik?'" sa kongen. "Men dei skal få som fortent", la han til.

Ein dag etter dette sa reven til kongssonen: "No skal du hogge hovudet av meg. Du veit det må til."

"Nei, fri og bevare meg for det", sa kongssonen, "Det kan eg då ikkje, du som har gjort så mykje godt for meg", sa han

"Jo, det skal du gjere", sa reven. Og så lenge dreiv reven på at guten skjønte han måtte gjere som reven bad om. Då blei reven til den finaste kongsson.

"Vel, takk skal du ha", sa han med det same han kunne snakke. "Kongsdottera er søstera mi. No er endeleg begge frelst frå desse trolla som gjorde vondt mot oss."

Så heldt han bryllaup for kongssonen og kongsdottera før han fór heim att for å ta over i farsriket sitt.

Ord

1. blåne: i naturen er det eit felt som ligg langt borte i synsranda, og som verkar blåaktig fordi lufta har blåtone. Så haugar, kollar og åsar verkar blåare dess lenger vekk dei er. Det same gjeld fjell i klarvêr.

〰ఴ⬯ఴ〰

Tre kongesøner som fekk kvart sitt ønske

Det var ein gong ein konge som hadde tre søner, og dei skulle ut og sjå seg rundt i verda. Før dei drog, skulle dei få kvart sitt ønske, for det kunne kongen gi dei. Men då laut dei ønske forstandig, for det var ikkje sikkert det blei noko meir til dei unntatt den eldste, for han skulle arve riket.

Dei to eldste brørne ønskte seg slik rikdom at det var grovt, men den yngste, Oskeladden, ville berre ønske at alle kvinnfolk skulle synast godt om han.

"Du er same tosken som du har vore", sa dei to brørne, dei hadde aldri sett anna enn at det lønte seg nokså lite å stå høgt hos kvinnfolka. Når han var slik ein tull, fekk han klare seg sjølv. Men han skulle få sitte på vogna med dei når dei køyrde av stad.

Så køyrde dei, dei to eldste oppi og Oskeladden bakpå. Ein kveld kom dei til ein kongsgard og skulle bli der om natta. Dei to eldste gjekk inn, men Oskeladden gjekk til drengestova og ville legge seg der. Men då fekk jentene på garden sjå han, og så ville dei han skulle inn, han også. "Du er no visst i slekt med desse to prinsane, for du er så lik dei."

"Å, eg er då fattig, og høver såleis i drengestova", sa han. Men så kom dronninga og fekk sjå han, og då laut han vere med inn. Det var ikkje lov å seie nei til ho om slikt. Og då dei reiste vidare om morgonen, gav ho Oskeladden ein duk som var slik at når han breidde ut duken, så varta han opp med den finaste maten han ville.

Så køyrde dei langt og lenge. Ein kveld kom dei til ein kongsgard att. Mens dei andre to gjekk inn til kongen, gjekk guten til drengestova. Men så fekk jentene sjå han og ville han skulle bli med inn. Han svarte som før at han skulle til drengestova, og så gjekk dei inn til dronninga og talte om det var slik ein ven gut uti drengestova. Han var så lik dei to prinsane, så han måtte vere i slekt med dei.

No gjekk dronninga sjølv, og då ho fekk sjå han, var det ikkje bønn for det, han laut vere med inn, og han fekk det finaste rommet og den finaste senga til natta.

Då dei no skulle reise att om morgonen, fekk Oskeladden ei flaske av dronninga, og flaska var slik at ein kunne tappe den finaste vin av ho så lenge ein ville; ho blei aldri tom.

Så køyrde dei vidare langt og lenge, og ein kveld kom dei til den tredje kongsgarden. Dei to eldste gjekk inn til kongen, og Oskeladden gjekk til drengestova. Og så gjekk det likeins der. Jentene fekk sjå han og tykte så godt om han at dei gjekk til dronninga, og så laut han vere med inn enten han ville eller ikkje. Det finaste rommet og den finaste senga på heile kongsgarden fekk han. Då dei skulle reise att, fekk han ei gullsaks av dronninga, og saksa var slik han berre kunne klippe ut i lause lufta, så klipte ho ferdige klede slik han ønskte dei.

Så køyrde dei langt og lenger, for dei hadde høyrt om eit fjerde kongerike. Kongen der skulle ha ei fager dottar, og ho skulle få riket etter faren sin fordi ho var einaste barnet. No kom dei til at dei skulle prøve å fri til ho. Det var då ikkje noko verre enn nei å få, meinte dei, og så drog dei dit.

Men no var det slik i det landet at ein måtte betale ein stor skatt for å komme inn. Dei som ikkje kunne betale skatten, blei sett ut på ein karrig holme uti sjøen eit stykke frå kongsgarden.

Då dei no kom til vakta, hadde Oskeladden ingen ting å betale med, og brørne hans ville ikkje betale for han. Dei hadde blitt misunnelege på han etter at dei hadde blitt tatt dårlegare hand om på dei tre førre kongsgardane. Det var inga råd med det, det bar ut på holmen med Oskeladden, og dei to eldste køyrde like til kongsgarden. Dei var der natta over, og så bar dei fram ærendet sitt. Først fridde den eldste og fekk tvert nei, og så hende det same med den andre. Det var berre å reise att, og Oskeladden kunne gjerne vere ute på holmen, meinte brørne. Så reiste dei.

Men Oskeladden sat ikkje aleine på holmen. Han hadde ikkje før blitt sett i land der ute, før det kom ein hop svoltne stakkarar og tigga og bad. Det kunne nok bli råd med mat, berre han fekk komme seg inn på holmen, sa han. Der breidde han ut duken, og det blei duka opp med mat av alle slag, alt dei ville ha. Dei åt og åt til dei ikkje orka meir. Så la dei seg til å sove.

Frå kongsgarden fekk dei sjå at dei ute på holmen verka som dei hadde det bra. Så sende dei ein vaktmann frå kongsgarden for å sjå etter. Han kom att og talte om det hadde komme ein ny mann på holmen, og den karen hadde ein duk som var slik berre han breidde ut duken, blei det sett fram mat av alle slag, alt ein berre ville ha.

"Den duken skulle eg hatt", meinte dronninga, "her som det reker så mange friarar og anna folk." Så fekk ho ein til å ro seg ut til holmen. Der ropte ho Oskeladden bort til seg og spurde kva han ville ha for duken.

"Den kan eg ikkje selje", sa guten. "Men vil du love å tale saka mi for kongen i det første eg bed han om, så skal du få duken."

Ja, det ville ho, for ho var viss på han ville bede om å få sleppe frå holmen, og dessutan fekk ho for seg at ho ville hjelpe den vene guten med noko. Så fekk ho duken og drog heim att.

Neste morgon var fangane på holmen like svoltne, og kom til Oskeladden og ville få mat. Men no hadde han ikkje meir mat. Men han hadde noko anna, sa han, og så tok han fram flaska og skjenkte alt dei ville ha. Dei drakk og dansa og lo så det høyrdest heilt oppe på kongsgarden. Då sende kongen ein vaktmann ut på holmen for å sjå kva som var på ferde der. Vakta kom att og sa at guten som hadde hatt duken, også hadde ei flaske, og flaska var slik han kunne tappe så mykje vin ifrå ho som han berre ville, og enda blei ho ikkje tom.

"Den flaska skulle vere bra å ha", tenkte kongen, "det kjem så mykje folk hit." Og så fekk han ein mann til å ro seg ut til holmen. Der ropte han guten til seg og ville kjøpe flaska hans.

"Flaska kan eg ikkje selje", sa guten. "Men dersom eg får det første eg bed deg om, skal du få flaska", sa han.

Det kunne han alltids, tenkte kongen, for han ville vel bede om å få sleppe frå holmen, og det kunne han gjerne. Så lovde han guten dette, og drog til kongsgarden med flaska.

Om morgonen var dei fattige på holmen både svoltne og tørste, så kom dei til guten og ville ha meir.

"Vel, no har eg ikkje meir av det slaget, men eg tenker det snart skal bli råd for båe slaga", sa han. Så tok han fram gullsaksa si og til å klippe klede til dei og seg sjølv, og snart gjekk dei så fine at det skein av dei.

Dette fekk kongsdottera sjå frå kongsgarden, og så sende ho ein vaktmann dit for å sjå etter. Han kom att og sa at guten som hadde hatt duken og flaska, også eigde ei gullsaks. Saksa var slik at han kunne klippe kva slags klede han ville ut av lause lufta.

"Den saksa skulle eg ha lyst til å ha", tenkte kongsdottera, og så fekk ho ein mann til å ro seg ut på holmen. Der ropte ho guten til seg, og han kom så vakker og så fin, ho kunne mest ikkje få auga ifrå han.

"Kva skal du ha for saksa?" spurde ho.

"Den kan eg nok ikkje selje. Men vil du bli kona mi, skal du få ho", sa han. Dette tykte ho var reint bort i natta og ville til å svare plent nei også. Men då ho såg på han, var ho ikkje god til det.

"Eg liker deg så godt", sa ho, "hadde du berre vore av bra folk."

Så nemnde han at han var kongsson utan rike. Dess meir dei no talte saman, dess meir tykte ho om han, og så blei det til at ho tok han med seg opp på kongsgarden til dronninga. Då ho fekk vite han var kongsson, tykte ho det ikkje var så tullete å ha guten til svigerson, og så bar det til kongen. Han tykte han burde tenke på det først. Men så hadde han no lovt guten han skulle få det første han bad om, og dronninga hekk i éin arm og kongsdottera i den andre, og så sa han ja, han også.

Så tok dei gullsaksa og skar fine klede til alle på kongsgarden, og så laga dei til bryllaup og brukte både duken og flaska, og alle fangane på holmen sleppte dei fri, og dei fekk også vere med i bryllaupet.

〰ఴ⬯ఴ〰

Overlever du, så lever du -

Ein mann hadde ein gris som blei sjuk. Så hadde mannen høyrt at om nokon blei sjuk, skulle ein hente presten. Ja, han reiste etter presten. Presten blei med ut til grisen, og sa fram som best han kunne: "Overlever du, så lever du - og døyr du, så døyr du." Det sa presten til grisen.

Så hende det ein gong at presten åt fisk og fekk eit fiskebein i halsen. Då kom same mannen dit, han. Mannen sa det same som presten hadde sagt til grisen, og det lo presten så godt av at han hosta opp att fiskebeinet.