• Kona rår mest alle stadar
• Den tunghøyrde bonden
• Kua
• Ljåen

Kona rår mest alle stadar

Det var ein gong ein kar som hadde blitt gift, som så mange andre. Ei tid etter bryllaupet gjesta han og kona svigerfaren, og svigerfaren fann høve til å spørje han på tomannshand kva han tykte om dottera hans.

"Å, det er så som så", sa svigersonen, "eg synest ho snakkar i meste laget. Det er så ho tar luven frå meg og alle saman."

"Ja", sa svigerfaren, "det er den gamle historia. Kona fører ordet alle stadar. Det skal du nok få sanne, same kor du kjem i verda."

"Kanskje ja, kanskje nei. Du kan ha rett, og du kan ta feil", sa svigersonen.

"Nei, eg tar nok ikkje så mykje feil" sa den gamle, "men sjå sjølv. Her gir eg deg hestar og kjerre og eit sneis egg, og så kan du køyre kor du vil, og få høyre nær sagt alle stadar at det er kona som rår. I heimar det er slik, gir du mannen eit egg. Men der mannen rår, gir du han ein av hestane. Du skal få sjå du kjem heim med alle hestane før du har gitt vekk alle egga."

Svigersonen drog no omkring for å sjå etter, og sanna det gamle ordet om at det er kona som styrer alle stadar, var sant.

Han var alt blitt av med halvparten av egga då han trefte ein myndig mann som ropte så huset rista, arbeidsfolka sprang og snubla over kvarandre, og kona verka så mjuk og stille at ein skulle meine at mannens lov var hennar høgaste vilje. Mannen med egga sa det gledde han å finne ein kar som var herre i eige hus og attpåtil hadde ei fin kone. Så fortalde han kva ærend han reiste omkring i, og at han med glede gav mannen ein av dei brune hestane sine.

Mannen takka og tok den næraste hesten, men kona hans var med, og ho syntest best om den andre. Det lét mannen som han ikkje høyrde.

Då han hadde gitt vekk eine hesten, køyrde den unge mannen heimetter. Han sat i eigne tankar og tenkte at om kona styrte heime hos han, var det ikkje slik overalt, og han lovde seg sjølv at den myndige mannen skulle vere eksempelet hans. Men så sansa han at det kom einkvan ridande etter han i stor fart. Det var mannen han kom frå. Han rei opp ved sida av kjerra og sa, "Høyr, skal vi ikkje byte hest? Eg trur nok eg heller vil ha den andre. Kona synest best om han."

No skjønte mannen som køyrde omkring, korleis det låg til heime hos karen, og utbraut: "Nei, sanneleg, gi meg att hesten min, for no ser eg du ikkje bestemmer meir enn andre ektemenn. Og ver så god, her er eit egg. Pass godt på at det ikkje går sundt, for då risikerer du å få skjenn når du kjem heim."

Så laut mannen traske heim utan hest, og den unge mannen gav opp å sjefe heime, for no var han klar over at han ikkje var nokon verre pjalt enn andre.

Den tunghøyrde bonden

Det budde ein mann i Trelde by, og han hadde tre døtrer som budde heime hos han. Han hadde ein liten gard og eit par hestar som var om lag like stille som døtrene.

Ein dag drog alle på garden ut i skogen for å hente eit vedlass, og då dei hadde lasta det på vogna dei køyrde i, gåve mannen ei av døtrene taumane så ho kunne køyre heim veden. Han sjølv ville bli litt til i skogen for å finne eit stykke tre som høvde til å smi økseskaft av.

Då han hadde funne eit passe økseemne, fann han vegen ut av skogen. Så kom det nokre velkledte ferdamenn gåande imot han. Mannen var dauv og snakke med seg sjølv mykje av tida, og slik også denne gongen:

"Kva vil dei seie til meg, dei tre herrane? Dei vil nok spørje kva eg vil bruke treemnet mitt til. Då vil eg seie det skal bli økseskaft. Og deretter vil dei vel spørje kor langt det skal vere, og då vil eg seie det skal vere til denne kvisten på treverket. Så vil dei vel spørje meg om det er vogna mi som køyrer der framme, for dei vil vel sette hestane mine til å hjelpe seg over sundet lenger nede i vegen. Men det vil eg ikkje hjelpe dei med. Så vil dei vel spørje om eg har ein båt å frakte dei over med, men heller ikkje det vil eg ha noko av. Så spør dei vel om vegen til sist, og vegen viser eg dei, og til sist seier dei nok farvel og takk."

No kom dei reisande bort til han og sa, "God dag, far."

"Eit økseskaft", sa han.

"Er det døtrene dine som køyrer der framme?" spurde dei dernest.

"Ja så menn", sa han, "men ho eine er ikkje opplagt, for ho var til hest i går." Han snakka no om ein av hestane.

"Er det kona di som går ved sida av vogna?"

"Nei, ho nok er lekk", sa mannen.

"Du er jo frå vetet, mann; du skulle hengast."

"Ja, der oppe mellom dei to haugane", sa han.

"Kyss meg bak", sa dei argt.

"Takk, takk", sa han, og med dét skildest dei.

Kua

Seint ein kveld kom ein mann til ein plass og bad om å få overnatte der. Men først gjekk han inn i fjøset på garden, drog ut ei av kyrne der, og deretter lét han som han var på veg til marknaden med kua, men at det hadde blitt seint for han.

Bonden på garden ville også til marknads, og ferdamannen kunne godt få overnatte, og så kunne dei slå følge neste morgonen.

Mannen spurde om han kunne få sette kua si i inngjerdinga ved husa, og det fekk han også.

Tidleg neste morgon drog dei. Det var eit langt stykke å gå. Det blei ikkje skikkeleg lyst før dei var framme. Då såg bonden nærare på kua til mannen og utbraut, "Den kua liknar jammen ei av mine!"

"Jaså, gjer ho det? Då er det vel best at du får ho, så har du eit par av dei."

Dette syntest bonden godt om.

"Og du får ho billeg attpåtil", sa mannen.

Dei avslutta handelen der og då, og dermed reiste kjeltringen derifrå.

Utpå dagen kom ein stor gardsdreng ridande til marknaden og skulle tale med husbonden sin. Han sa, "Husbond, ei av kyrne dine er borte, og vi veit ikkje kor ho er blitt av."

"Då er det vel mi eiga ku eg har kjøpt", sa bonden. "Eg har nok vore ute for ein kjeltring." Han leita etter mannen, men fann han ikkje, så tapet han hadde lidt, laut han berre avfinne seg med.

Ljåen

Ein gong køyrde ein mann til byen. Då han kom forbi Svejlund-berga, ropte han dit opp: "Smi meg ein ljå og skriv på han kva han kostar, så betaler eg han når eg kjem att."

Då han kom tilbake om kvelden, var det faktisk ein ljå der, og det stod skrive på han kva han kosta. Det stod også at ljåen verken trong slipast eller pussast, og at ingen andre enn han sjølv fekk bruke han.