• Taletrengt
• Fattigmannen som fann lykka si
• Då ulven song

Taletrengt

Det var ein mann som var skogskar og flink fiskar, og kona hans. Alt ho fekk vite heime, sa ho straks til grannane, og for det kalla han ho ei skravlekjerring.

Ein gong mannen var på jakt i skogen, fann han ein pengeskatt. Han tok til å fundere på korleis han skulle få heim skatten utan at nokon fekk vite om det. Kona hans var jo så snakkesalig av seg.

Den dagen hadde mannen fått ei gjedde i teina si, og i skogen hadde ein tiur gått i snara. Desse bytte mannen no om. Tiuren sette han i teina og gjedda i snara. Så gjekk han heim og sa til kona: "Eg fann ein skatt i skogen. I morgon går vi og hentar pengane.

"Nei, kva seier du? Fann du ein skatt?" sa kona. Og ho tok alt til å stunde etter å komme i grannegarden og fortelje om storhendinga. Men mannen sleppte ho ikkje i veg. Han fekk kona til å legge seg, og lét ho ikkje fare nokon stad.

Slik gjekk natta, og tidleg neste morgon fór dei saman ut i skogen for å bere heim skatten. Då dei kom gåande langs tjørna, sa mannen til kona: "Vent litt, så skal eg sjå om teina mi med det same." Og då dei skulle sjå på fangsten, var det ein tiur der inni. Dei gjekk vidare og kom til fuglesnarene. Mannen ville sjå om dei også. Og det var ei gjedde i snara. Dei tok gjedda med seg og gjekk til skatten. Dei samla alt i to store bører og gjekk heimetter.

Då dei kom til bygda, gjekk vegen framom fleire tun. Kona var nesten sjuk etter å gå innom dei og fortelje kva dei hadde funne, men mannen let ho ikkje gjere det. Ein stad streva likevel kona seg opp gardsvegen og skulle inn i huset. Nett då dreiv gardshundane og slost ute på tunet, og mannen ropa til kona: "Ikkje gå dit du! høyrer du ikkje korleis kona driv og denger mannen sin så han hyler?"

Kona stogga og kom attende til mannen med det same, og det enda med at mannen fekk skatten sin heim utan at nokon andre visste det.

Vel heime gjekk dei to og la seg etter all beringa. Men då dagen kom, sprang kona til grannegarden ho hadde vilja inn i dagen før. Ho la ut for alle som var der: "Vi fann ein skatt, ein skatt i skogen. I går var vi og henta han. Vi bar heim store pengebører, så store, så store . . ."

"Du store allverda, kor fann de skatten?" undrast husbonden.

"I skogen", forklarte kona ivrig. "Mannen min og eg gjekk først og såg om fellene. Det var ein tiur i rusa og ei gjedde i snara. Først tok vi dei, og så gjekk vi vidare."

"Kva?" sa mannen. "Når høyrde ein at tiuren går i rusa eller ei gjedde i snara? Slikt trur ikkje eingong galne."

"Visst kan du tru det", sa kona imot. "Vi fann skatten. To pengebører bar vi heim frå skogen i går. Her forbi kom vi akkurat då kona di dreiv og dengde deg . . ."

"Nei, veit du kva!" skreik mannen sint. Han treiv kona i øyret: "Kona mi dengt meg? Du lyg saman heile greia. Ut med deg, elles . . ."

Kona sprang frå han alt ho vann til ho kom heim. Etter den dagen brydde ho seg ikkje mykje om å fortelje i grannegardane kva mannen hennar gjorde, men heldt seg heime og var flittig og passa arbeidet sitt.

Fattigmannen som fann lykka si

To gardar låg ved sida av einannan, den eine rik, den andre fattig. Den fattige mannen sleit dag og natt, men ingenting nytta, like fattig var han.

Gardane hadde bråteland ved sida av kvarandre, med berre litt skog imellom. Arbeidsfolket til den rike gjekk heim mens sola enno stod høgt på himmelen. Den fattige streva vidare. Han sette seg nedpå litt for å tørke sveitten. Då høyrde han ståk frå teigen til den rike, endå arbeidsfolket alt hadde gått heim. Han lurte seg nærare for å sjå kven det kunne vere. Det var ein mann som drog saman kvist og kvas og nedhogde tre i haugar og rydda imellom dei.

"Kven er du?" spurde den fattige.

"Eg er lykka til den rike", var svaret.

"Korfor drar du aldri bråte på teigen min?"

"Tal med di eiga lykke om det, du. Det er han som ligg ved kanten av bråtelandet ditt i reveskinnspels og silke."

Fattigmannen fór av stad og vekte lykka si og sa: "Hei, lykka mi, kvifor ligg du her i staden for å dra bråte?"

"Korleis skulle eg kunne dra bråte i desse kleda?" spurde lykka.

"Kva kan du gjere då?"

"Vil du drive handel, skal eg hjelpe deg med det."

"Korleis kan eg komme i gang med handel?"

"Du skal gå og fiske", sa lykka til husbonden sin. "I den første fisken du får, er det ein edelstein som er verd femti tusen riksdalar. Med dei pengane kjem du godt i gang."

Og slik gjekk det til at mannen slo seg på handel. Sju år seinare eigde han sju gongar meir enn hundre tusen riksdalar. Då var han rik.

◎ Den som finn lykka si, skal ha god medgang i livet.

Då ulven song

Ein gong ulven var utsvolten og ikkje kunne finne noko etande i skogen, trekte han til ein gard og håpte å finne gris eller kylling. Men det einaste dyret han fann, var ein mager, gammal hund som låg og sov i sola.

"Det er betre enn ingenting", tenkte ulven, greip tak i hunden og tok til å dra av stad med han.

"Men, syskenbarn, då!" ropte hunden. "Er det slik ein behandlar slekta? La meg gå."

"Nei slett ikkje", sa ulven, "Ikkje tale om. Eg er for svolten."

"La meg fare", gøydde hunden, så skal eg skaffe deg ei flaske brennevin."

"Løfte kjem kjapt", sa ulven. "Kor har du den flaska?"

"Under kjøkkenbenken. Der har husherren flaska. Kom i kveld når familien søv, så slepper eg deg inn og viser deg flaska."

Ulven var fælt glad i brennevin, så han sa, "No vel; eg lar deg gå. Men sjø til å halde løftet ditt."

Seint den kvelden, mens familien sov, kom ulven og skrapa på gardsdøra, og hunden sleppte han inn.

"Vel, gamle krabat, du veit korfor eg er her", sa ulven.

Straks kraup hunden under benken og fekk fatt i flaska til bonden. "Her er ho", sa han og baud fram flaska for ulven.

"Drikk først, du", sa ulven, "for du er vert."

Hunden lyfta flaska og tok ein liten sup. Så tok ulven ein stor slurk. "Nam", sa han og smatta, "det var noko, det." Magen hans var tom, og alkoholen strøyma gjennom han som eld. Han blei glad og lo og rava rundt i rommet. "Eg får slik lyst til å synge", ropte han.

"Kjære syskenbarn", sa hunden, "Om du gjer det, vekker du snart heile huslyden. Sett deg heller roleg ned, så snakkar vi saman."

Dei sat og snakka ei stund, til ulven tok enda ein stor slurk. Dermed ville han synge att, men hunden fekk han frå det enda ein gong. "Vil du vekke familien i huset?" spurde hunden. "Ver roleg no, elles kan du ikkje få meir drikke."

Men ulven tok enda ein stor slurk, og etter det kunne ingen halde han tilbake. Han rava omkring i rommet og ulte av alle krefter.

Bonden og heile familien hans skunda seg ned i kjøkkenet med klubber og eldraker og anna dei fann i forkavinga. "Ein ulv!" ropte bonden. "Den uforskamma slubberten har komme heilt inn i huset. Deng han dyktig."

Hadde ikkje døra vore open, hadde dei klubba ulven daud. Det var berre så vidt han slapp unna med livet.