| |||||
|
| Reservasjonar | Innhald |
|
Hanen og høna Ei høne og ein hane gjekk i skogen. Hanen fann eit nøtteskal og sette det i halsen. Då sa han til høna: "Høne, fort, gi meg litt vatn, elles blir eg kvalt og døyr." Høna gjekk til kjelda: "Kan du gi meg litt vatn til hanefar? Elles døyr han, seier han." "Vel, eg skal gi vatn til deg om du gir lauv til meg", sa kjelda. Høna gjekk til linda: "Kjære lind, gi meg lauv! For då vil kjelda gi vatn til hanefar. Elles døyr han, seier han." "Ja, eg skal gi deg lauv", sa linda, og så skunda høna seg å bere lauv til kjelda. Der fekk ho vatnet ho hadde bedt om, men då ho nådde fram til hanefar, låg han jammen daud.
God dag! - ØkseskaftDet var ein gong ein bonde som var nokså tunghøyrt, og ein landmålar som dreiv og målte opp der i bygda. Bonden hadde ei dotter, og ho var både kjekk og fin. Så hadde han ei merr som var strevsam og rappbeint, og så hadde han ein robåt. Landmålaren syntest om alt saman. Dottera låg han etter fordi ho var vakker. Merra lånte han på embetsreiser og andre reiser, og båten rodde han med kvar gong han skulle ha seg fisk. Men bonden var ikkje glad for noko av dette. Ein dag som han stod og telgde [1] på eit økseskaft, kom landmålaren. "No spør han meg kva eg gjer", tenkte bonden, "og då svarer eg: "Økseskaft." Og så vil han låne merra, og då seier eg: "Ritta har gjort henne utsliten, stakkar." Og så vil han ha båten, og då seier eg att den er reint forderva og held verken vêr eller vatn." Så kom då landmålaren. "God dag!" sa han. "Økseskaft", svarte bonden. "Korleis står det til med dottera di?" "Ritta har gjort henne utsliten, stakkar." No måtte landmålaren til å skratte. "Nå, korleis er det med den gamle kona di då?" spurde han. "Å, ho er reint forderva og held verken vêr eller vind." No trudde landmålaren at bonden var galen, og gjekk ifrå han. Men bonden var storfornøgd. "Denne gongen svarte eg rett likevel", meinte han.
Ord
Herregarden som forsvannEin stad langt ute mot havet var det for lenge sidan ei stor slette som var dekt av rikt, høgt gras kvar sommar, og midt på sletta var ein stor herregard. Men mannen på garden levde ikkje rett, og fekk med seg tenestefolk og grannar på galne vegar også. På prestegarden i soknet budde på den tida ein fattig prest. Han var blitt blind, men var ved god helse og hugsa Skrifta godt. Han talte rikmannen til rette fleire gongar, men det nytta ikkje. Med tida blei rikmannen lei av refsingane, og bestemte seg for å drive gjøn med presten. Han slakta ein stor gris og sende melding til presten om at nokon låg og skulle døy og at presten måtte komme. Presten fekk drengen til å spenne hesten for vogna og drog til staden. Då presten hadde forretta [1] og skulle gi sakramenta [2], leia rikmannen han til den nyraka galten. Presten kjende seg for med handa og forstod at rikmannen hadde spela han enda eit puss. Då ropte presten til seg drengen i mørket, sette seg i vogna og sa: "No kjem det til å hende noko som folk kan fatte noko av." Straks kom det eit dunder og eit drag i lufta. Det fekk drengen til å køyre vekk frå staden i redsel det fortaste han kunne, og presten formante drengen å ikkje sjå seg attover. Først då dei kom heim til prestegarden som låg berre to-tre kilometer ifrå, fekk drengen snu seg. I staden for ei slette låg det no ein grunn fjordarm bak dei. Ord
Julekvelden hos trollaDet store, grove og litt nifse Matremberget ligg nokre små kilometer frå garden Matremstad. Det heiter at det budde troll i berget i gamle dagar, og på sørsida og vestsida av berget ser det ut som det er to dører inn. Det står ein stor, flat stein på lut i dørholet, og det ser ut som det kanskje går ei volltrapp frå hòlet fram mot Matremvegen, enda om området er overgrodd av gras og buskar. Her såg folk i gamle dagar buskapen til trolla, både stutar, kyr, kalvar, sauar og geiter, og trollbarna gjekk der med leikene og plukka bær. Folk høyrde til og med småbarn gråte i berget av og til. Så var det ein gong at dei to sønene til ein rik mann i Matrembygda kom på juleferie frå skole i Bergen. Dei var venta på julekvelden, men kom ikkje før det var ganske seint. "Korfor kjem dei så seint?" spurde foreldra, og sønene svarte: "Då vi rei forbi Matremberget, hadde heile berget blitt jekka opp og stod på forgylte stolpar. Overalt var berget pryda med skinande silke i mange gilde fargar, og mange lys fekk det til å skine der inne. Dess lenger vi sat på hestane våre, dess fleire lys blei tente; og innanfrå berget høyrde vi den fagraste musikken ein kan tenke seg. Det var mange troll og småtroll å sjå, både små og store, og alle hoppa, dansa, var glade, sa og song: 'No er vi frelste, no har vi fått nåde! No er vi frelste og forløyste!' Dess lenger vi høyrde songen, dess finare blei han. Vi ville ikkje ri vidare før vi såg kva som skulle skje vidare, men det var ikkje anna enn dette: 'No har vi fått nåde! No er vi frelste! No har vi fått forløysing.' Og alle hoppa, dansa, var glade. Då ropte vi begge i kor imot dei: 'Slett ikkje! De har ikkje fått nåde, og ikkje får de det heller. De blir aldri frelst.' Då blei det heilt mørkt der inne med eitt, og vi høyrde gråt og jamring i berget." Faren blei streng og sa: "Ri bort til berget med det same, før hestane er sala av. De får ikkje ein matbit her i huset om dei ikkje skundar dykk og trøystar dei og lover dei nåde og fred, glede og forløysing." Sønene måtte ut med det same, og to nyfikne gardsgutar følgde med. Då dei kom til berget, var det verken lys eller eld å sjå, men dei kunne høyre sørging og jamring: "Å, vi stakkars små, vi får inga nåde og forløysing!" "Jo då, far vår seier de har alle saman fått nåde og glede." Straks blei all lys tente, og den vedunderlege musikken tona fram att. Ein fager gut kom ut til dei og gav dei kvar sine høgtidsklede til julegåver, og bad dei stige inn og sjå julebordet. Men det torde ikkje dei fire å våge seg til. Då dei hadde vore ved berget ei lang stund, fór dei heim og viste fram dei vene kleda. Den dag i dag blir det sagt der i bygda: "Ein skal ikkje vere for streng mot dei hine [1]. Hugsar ein det, kan det vanke høgtidsklede!" Ord
|
