| |||||
|
| Reservasjonar | Innhald |
|
Beltet For berre nokre hundre år sidan arbeidde ein smed-lærling på Losøy nær Bergen. Foreldra hans budde ein stad i Småland nær Huseby; det var der han hadde lært å smi. Så hadde han reist omkring i fleire år, og no var det blitt julekvelden att. "Det skulle vore triveleg å vere på Huseby i kveld", sa lærlingen til kameratane sine, og dei lo skjemtsamt med han og heldt med han. Småpraten kom fort over på andre ting. Så ville lærlingen ut og lufte seg. Utfor døra blei han var ein liten gut. Guten sa: "Er det du som vil til Huseby i kveld?" Lærlingen svarte: "Ja, det ville eg gjerne, men det går ikkje så fort å reise så langt som dit." "Klart det", svarte guten, "vil du dit i kveld, så skal det gå, og før dei har ete kvelds endatil." Lærlingen tok til å humre. "Det lar seg nok ikkje gjere", sa han. "Så klart", sa guten. "Kom berre og følg med meg eit lite stykke, så skal du snart få sjå." Lærlingen tenkte seg om berre så vidt før nyfikna tok overhand og han sa: "No vel, så går vi då." Han følgde guten eit stykke frå vegen og bort til skogbrynet. Der låg det ei stove, og i stova var det ein eldgammal mann. Mannen halvt sat og halvt låg i ei seng ved den eine veggen, og var bunden med ein diger kjetting. Mannen sa, "Så det er du som vil til Huseby i kveld?" Han reiste seg opp i senga og skramla med kjettingen. Lærlingen tok mot til seg og svarte: "Ja, det ville eg gjerne. Men det kan vel ikkje la seg gjere?" "Du kan vere der om ein times tid", sa den gamle. Tanken på heimen fekk lærlingen til å slå til. "Ja, la meg komme av stad", sa han. "Det skal bli", sa den gamle, og rekte han eit vakkert belte. "Ta dette beltet om deg", sa gubben, "så skal du straks bli klar. Du treng ikkje vere redd. Men det er noko eg vil bede deg om å gjere for meg. Når du drar, kjem du til å fare av garde like til Mogarden der heime. Dit kjem du i vêret, men ikkje lenger. Og på den garden skal du gjere eit ærend for meg: Du skal ta av deg beltet med det same du kjem fram og gå inn til mor Malin på garden. Når du får sjå ho, skal du skunde deg og kneppe beltet på ho, for eg vil gi ho det til jul, ser du. Eg kjenner mor Malin frå gamle dagar. Då smidde eg jernbeslag for kyrkja i bygda hennar. Men no har eg visst ikkje vore der på hundre år", sa mannen. Så tok han om att at lærlingen ikkje måtte gløyme å kneppe beltet om mor Malin. Lærlingen tok beltet på seg med det same. Då tok det til å suse og bruse så sterkt rundt han at han ikkje ansa noko særleg før han dalte ned på Mogarden ein time etter. Då var han fælen, men heilt uskadd. Han tok av seg beltet og steig inn og spurde etter mor Malin med det same. Det var ei gammal kone. Han ville straks bort til ho og kneppe beltet om ho som den gamle mannen hadde sagt, men noko fekk han til å ombestemme seg - ein veldig tvil kom over han då han fekk sjå nærare på mor Malin, og han stotra fram: "Eg har med eit belte som eg har blitt bedt om å gi deg", sa lærlingen. "Eg skulle kneppe det om deg med det same." Kona tok imot beltet og sa: "Nei, eg vil sende beltet tilbake. Kom og følg med ut, så skal du få sjå korleis." Lærlingen var redd at den gamle mannen ville hemne seg om han gjekk ifrå det som var avtalt, og ville ikkje gå med på dette. "Du treng ikkje vere redd for at den gamle skal hemne seg, for han kan slett ikkje skade deg etter det som kjem", sa den gamle kona. "Kom no og sjå korleis han skal få beltet tilbake." Kona knepte beltet om ei stor eik som stod der. I same augeblikket blei treet dratt opp av jorda og gjennom lufta mens dei buldra og susa. "Sjå", sa kona og lo godt, "no får snart den gamle beltet sitt." Lærlingen skjønte at den gamle smeden ville ha kona opp til seg. Det var vel ho som hadde fått han dit og bunde han fast ein gong. Truleg gjekk det ikkje fullt så fort for lærlingen å komme tilbake til Losøy.
Rike Per KremmarDet var ein gong ein overlag rik mann som folk kalla Rike Per Kremmar. Hos han tente ein ung, ven dreng som tykte om den einaste dottera til Rike Per, og som blei elska igjen av ho. Faren mislikte at dei to unge var glade i kvarandre, så då drengen bad om å få gifte seg med dottera hans, svarte han: "Når du kan seie meg kven som er den rikaste mannen på jorda og kven som er den sterkaste, og dessutan kan seie korfor epletreet her ute har sølvblanke eple på eine sida og gullgule på den andre, då skal du få dottera mi, men ikkje før." Dette var så godt som eit avslag, for berre den kloke kjempa i Hornindal kunne svare på dette. Og til den kjempa var det ingen som våga seg, for den vise og kloke kjempa var også veldig farleg, så ingen kom nær ho dersom det var mogeleg å sleppe. Guten blei lei seg og gjekk i mange dagar og grunda. Til sist tenkte han med seg sjølv: "Det kan truleg gå meg verre enn at kjempa drep meg. Då døyr eg iallfall ikkje av kjærleik til ho eg ikkje får. Eg drar til kjempa." Dagen etterpå drog han av stad og kom om kvelden til ein stor gard. Der bad han om ly for natta. Han fekk det, og då han fortalde at han skulle til kjempa i Hornindal, bad dei han spørje kjempa korfor brønnvatnet der på garden ikkje var drikkande. Guten lova å gjere det. Andre kvelden kom han til ein annan gard. og der bad han spørje korfor den eldste dottera i huset var mållaus like frå første gongen ho var til nattverd. Tredje kvelden kom han til ein annan gard og der bad dei han spørje kor dei tre døtrene der frå garden blei av då dei forsvann derifrå i barndommen, og om dei kunne bli berga. Guten lova det også. Derifrå var det ikkje så langt til sundet som han måtte over for å komme til kjempa i Hornindal. Der såg han ei stor svane som svømte, og bad ho hjelpe seg over. "Det skal eg om du lovar meg å spørje kjempa kor lenge eg må svømme slik, og om ikkje det finst ei råd for å berge meg." "Det skal eg", lova guten. Til sist kom han til den store og praktfulle bustaden til kjempa. Han gjekk inn. Der tok ei ung, ven frue vennleg imot han. Guten fann snart ut at ho var kona til kjempa, og at ho hadde to søstrer buande hos seg i huset også. Då flaug ei tanke gjennom hovudet på han: "Dette er ei av dei tre jentene som blei røva frå ein av gardane eg overnatta i." Han spurde om det, og ho sa at slik var det. No fortalde han ho korfor han varder. Kona sa til han: "Du kan ikkje syne deg for kjempa i Hornindal. Han slår deg i hel så lett som berre det. Kryp derfor under senga her og lytt nøye, så skal eg finne ut korleis eg skal lure svar ut av han." Guten kraup under senga. Knapt hadde han lagt seg til der, så kom kjempa inn etter å ha vandra omkring uti marka. "Eg luktar manneblod", sa han. "Kanskje det er blodet av ei svale som fall ned i peisen for ei stund sidan, som du kjenner lukta av?" sa ho. "Kanskje ja", sa kjempa. Ei stund etter gjekk kjempa og kona hans og la seg. Men etter ein stund rykte ho til. "Kva er på ferde, kone?" sa kjempa. "Å, eg må ha drøymt. Det var som nokon spurde meg kven som var den rikaste og sterkaste mannen på jorda, og korleis det har seg at epla i Per Kremmars hage er sølvblanke på eine sida og gullgule på andre sida." "Det kan eg lett svare på", sa kjempa. "Den rikaste mannen er Per Kremmar, den sterkaste er eg. Og at epla hans er slik som du har sagt, kjem av at han har grave ned gull på eine sida av epletreet og sølv på den andre." "Det var artig å vite", sa kona og lét som ho sovna. Etter ei lita stund kvapp ho til på ny. "Kva går det av deg?" spurde kjempa. "Jo, igjen var det som om nokon spurde meg om noko. Korfor får dei ikkje klart og godt brønnvatn på garden der, og korfor har dottera på den andre garden vore mållaus sidan ho gjekk til nattverd første gongen?" "Å, grev dei etter vatn tre meter frå det nordaustre hjørnet av gardtunet, så får dei vatn i overflod. Og jenta er mållaus fordi ho mista kjeksen første gongen ho var til nattverd. Kjeksen fall ned gjennom ein sprekk i golvet og blei slukt av ei padde. Bryt dei opp golvet, finn dei padda. Bit jenta nakken over på ho, får jenta stemma igjen." "Så klok du er, mann. Du er ikkje berre den sterkaste, men også den som veit mest", sa kona. 'No vel, eg har ikkje levd i tre hundre år til fånyttes." sa kjempa. No lét kona som ho sov i fleire timar. Men til sist kvapp ho til, og sterkare enn før. "Drøymer du no att?" "Ja og det var ein ganske vond draum for meg. Eg syntest eg såg gamle far min gråte og vri hendene sine mens han spurde: "Finst det då inga redning for dei tre døtrene mine, og skal eg døy utan å få sjå dei att og trykke dei inntil meg?" "Jo, det finst ein utveg: at ein flink gut fører dykk herifrå mens eg ikkje er til stades. Men ingen vågar seg hit." No lét ho som ho sov stilt og roleg til det nesten var lys dag. Då rørte ho seg sakte og gnei seg i auga. "Å, for ei natt", sa ho, "no var det som eg høyrde svana der nede spørje om ho ikkje nokon gong kunne sleppe å frakte folk over som ein pram mellom landet og øya di." "Det svana ikkje veit er at om ho slepper den som ho fraktar mens ho er midt i sundet, så blir han pram, og ho slepper." "Du er nesten for klok, du, mann!" sa kona og klappa og kyssa han. "Men no får eg skunde meg. Du sa i går at du ville på jakt på morgonkvisten, så eg må lage til frukost til deg." Frukosten blei snart stelt til. Kjempa åt fort og var snart ute av huset. Guten kraup fram, fekk mat og så blei dei tre søstrene med han ned til stranda og kalla på svana. "Har du fått svar på spørsmålet mitt?" sa svana. "Ja, det har eg", sa guten, "men eg kan ikkje seie det før vi har komme over." Vel over sa han, "Svane, om du midt uti sundet slepper uti den som du fraktar, så blir han til pram og du blir fri." "Eg skal nok hugse det", sa svana. Følget fór vidare til den næraste garden, det som dei tre kvinnene hadde blitt røva ifrå. Dei blei tatt imot med glede og jubel, og guten blei bydd rik lønn. Men han ville ikkje ta mot, for å få kjærasten sin var nok for han, sa han, og så drog han vidare. Om kvelden kom han til garden der den mållause dottera var. Guten sa korleis ho kunne bli frisk att og på kort tid var golvet brote opp, padda funnen, nakken avbiten – og så kunne dottera tale så godt som nokon annan. Neste kveld kom han til garden der dei ikkje hadde funne vatn, og viste dei ein stad å grave. Etter ei lita stund sprang det opp ei kraftig kjelde med klart vatn. På begge desse stadane baud dei guten gull og kostelege saker i overflod, men guten takka nei som før, alt mens dei omfamna og kyssa og takka han for hjelpa. No fór han heim til Rike Per Kremmar, som sa: "Kan du no svare på spørsmåla mine?" "Det trur eg", sa guten. "Sei meg då kven som er den rikaste mannen på jorda?" "Det er du sjølv, Rike Per Kremmar." "Ja, det er sikkert, men korleis kunne kjempa vite det? – Kven er den sterkaste då?" "Det er kjempa i Hornindal." Også det visste Rike Per Kremmar var rett. Han spurde så: "Korleis heng det saman at epla frå treet utanfor her er sølvblanke på den eine sida og gullgule på den andre?" "Det var ikkje så lett å få vite det. Men kjempa fortalde til slutt at det er grave ned gull på eine sida av treet og sølv på den andre." "Den kjempa, den kjempa, alt han veit! Eg vil bli likså vis som han. I morgon reiser eg til han for å sjå korleis eg kan få det til." "Ei reise kan forandre mangt og mykje, husbond", sa guten. "No skal eg gi deg dottera mi." Dei sende bod etter presten og same dagen blei dei unge vigd med pomp og prakt. Ei staseleg feiring runda av kvelden. Morgonen etter drog Rike Per Kremmar som han hadde tenkt. Snart kom han til sundet, og svana som frakta folk over, kom til. "Ferjeturen blir på eigen risk! " sa svana. Midt uti sundet sleppte svana han av, og straks blei Rike Per Kremmar til ei svane som måtte frakte folk i sundet. Og svana blei til ein ven gut som svømte til fastlandet og helsa til den nye fraktefuglen: "Farvel og lykke til."
Sølvdrakta, gulldrakta og diamantdraktaDet var ein gong ein konge som hadde ei dronning som var mykje eldre enn han sjølv. Dronninga hadde ei dotter frå før; ho var så fager at ein aldri hadde sett maken. Venare og venare blei ho for kvar dag. Då dronninga døydde, ville kongen gifte seg att med denne dottera, men det ville ho ikkje. Kongen blei meir og meir forgapt i ho og tigga og bad om at ho skulle bli dronninga hans, så til slutt visste ikkje jenta anna råd enn å rømme. Ei natt gav ho seg i veg, kledd i simple og grove klede og med berre ein liten klesbylt under armen. All gjekk godt, og nokre dagar etter var ho over landegrensa. Ein dag ho gjekk gjennom ein stor skog, møtte ho ein gammal ein med stort og frodig skjegg. Han stansa og spurde: "Kven er du, barn?" Kongsdottera svarte ikkje. "Du treng ikkje vere redd meg", sa gubben. "Kan eg ikkje hjelpe deg, skal eg iallfall ikkje gjere deg noko vondt." Kongsdottera blei roleg då ho høyrde at gubben var vennleg i røysta, og forstod at han ikkje ville ho noko vondt. Ho sa kven ho var og korfor ho hadde rømt heimanfrå. Gubben sa ho hadde vore både modig og rådsnar. "Gjer no som eg seier", heldt han fram "så kjem alt til å gå vel for deg. Ei mil herifrå ligg det eit slott. Der bur kongen og familien hans om sommaren. Gå dit og bed om å få plass som kjøkkenhjelp. Eg er viss på at du får jobben. Og om du nokon gong treng hjelp, så ta staven min som eg gir deg no, og gå bort til berget som ligg ved sida av her. Om du slår staven i berget og roper: 'Småtroll, gi meg det eg vil ha', eller 'gjer det eg bed dykk om!' skal du straks få det." Kongsdottera takka audmjukt for den dyrebare gåva og vandra glad i veg. Mot kvelden kom ho fram til slottet, gjekk inn i kjøkkenet og bad om å få teneste som kjøkkenhjelp. "Du ser noko svakeleg ut", sa kokka, "men du kan vel duge til tenar. Du får bli, og der borte i kroken kan du få sove." Dagen etter tok jenta til ho å jobbe, og blei snart godt likt fordi ho var vennleg og hjelpsam støtt. Ein dag ringde kongssonen. "Det er nok vaskevatn han vil ha. Ta vaskevassfatet her og spring opp med det!" sa kokka til kongsdottera. Ho tok det og sprang oppetter trappa til rommet. Men då ho opna døra og fekk sjå den vakre kongssonen, blei ho så overraska og hugtatt at ho mista det dyrebare vaskevassfatet i golvet. "Klønejente, det der", tenkte kongssonen. Neste dag ringde han att. "Han vil ha handduken sin", sa kokka. "Ta denne og spring opp med han." Kongsdottera tok handduken og sprang. Men liksom førre gongen blei ho så hugtatt i kongssonen at ho berre stod på dørstokken og stira på han. "No, kva står du der og gaper for?" sa kongssonen. "Gi meg handduken!" Men i staden for å rekke fram duken, kasta ho han midt i fjeset på kongssonen. Så forfjamsa var ho. "Det var ei utriveleg ei", tenkte kongssonen og forbaud dei andre tenarane å sende ho opp med noko meir. Om natta kunne ikkje kongsdottera få blund på auga fordi ho låg og gremde seg over det ho hadde gjort. Ho hadde forarga kongssonen som ho hadde blitt kjær i. No ville han ikkje sjå ho meir. Men då hugsa ho staven ho hadde fått, og tenkte at staven nok skulle hjelpe. Ein søndags morgon høyrde ho kokkane prata om korleis dei skulle ordne det så dei fekk gå i kyrkja nokon gong. Dag etter dag måtte dei vere ved komfyren. "Gå de i kyrkja, alle saman", sa kongsdottera, "eg skal lage maten, eg." "Det ser du neppe ut til å kunne", sa meisterkokken, "men du kan vel få prøve. I verste fall får vi ta kald mat til middags." Så gjekk dei. Straks kongsdottera ikkje kunne sjå dei, tok ho staven sin og sprang i veg til berget. "Småtroll, skaff meg ei sølvdrakt med skor og hette til!" ropte ho. I same augeblikk var ho kledd i ei drakt av skinande sølv, og drakta var så ven at inga dronning hadde hatt maken. Deretter ønskte ho seg ei sølvvogn med seks svarte hestar i sølvselar og kusk i sølvfrakk. Ho bad kusken køyre til kyrkja og vente på ho der, og baud småtrolla lage god mat. Då ho kom fram til kyrkja, blei alle så hugtatte av stasen at dei nesten gløymde å gå inn i kyrkja og sette seg. Kongsdottera trippa fram gjennom midtgangen og sette seg mellom dei kongelege damene. Kongen, dronninga og heile forsamlinga sat stumme av forundring og stira på den framande dama. Ei så ven, ung kvinne og så praktfulle klede hadde dei ikkje sett før. Presten heldt på å stotre og snakke rangt, og den unge kongssonen kunne ikkje ta auga frå ho. Han var alt forelska i ho til opp over øyra. Då kyrkjelyden song utgangssalmen, skunda kongsdottera seg ut, hoppa opp i vogna og ropte: "Lyst føre og mørkt bak! Og så fór ho sin veg. Straks ho kom fram til berget, bytte ho klede, og då folket kom heim frå kyrkja, sat ho på den vanlege plassen sin ved komfyren og var kledd i dei gamle fillene sine. "No, er maten laga?" spurde meisterkokken. "Eg håper det", svarte ho. "Gå og sjå etter!" "Du har laga framifrå mat", sa meisterkokken då han kom tilbake. "Han er nesten like bra som om eg hadde laga han sjølv. Takk for hjelpa! Du har gledd oss stort, for i kyrkja i dag fekk vi sjå noko som vi ikkje hadde drøymt om." Og så fortalde han kva som hadde hendt. Ved det kongelege matbordet talte dei berre om den framande dama og undra på kor ho kom ifrå og kven ho var. Kongssonen verken åt eller drakk. Han tenkte berre på den vene kvinna han hadde sett. Heile veka lengta han seg sjuk, og då søndagen nærma seg, baud han tenarane sine å halde vakt ved kyrkjedøra og gripe fatt i ho om ho prøvde å komme seg unna. Søndags morgon sa meisterkokken til kjøkkenhjelpa: "Vil du vere heime og laga maten i dag også så vi andre kan gå til kyrkja og sjå om den vene dama kjem i dag også?" "Gjerne det", svarte ho. Då dei var ute av syne, tok kongsdottera staven og sprang til berget. Der baud ho småtrolla lage maten og ønskte seg ei gulldrakt med gullskor og gullkrone, og ei vogn av gull, dratt av seks gullgule hestar. All gjekk som søndagen før, og kongssonen blei stadig meir vekk i den framande dama. Då kongsdottera sprang ut gjennom kyrkjedøra, prøvde tenarane til kongssonen å gripe ho. Men dei kjende liksom harde kjeppeslag. Armane blei lamme, og dei måtte sleppe ho. Kongssonen blei rasande då han fekk høyre at dei ikkje hadde fått det til, men då han fekk sjå dei gule og blå armane deira, gjekk sinnet av, og han baud dei om å stryke tjøre på kyrkjedørstokken neste søndag, så den ukjente dama skulle sette seg fast. Dei lova å gjere sin beste, same kva det var. Maten denne dagen var enda betre enn søndagen før, og meisterkokken fekk mange lovord. Men kongssonen blei sjukare og sjukare av lengt og kunne knapt nok halde ut til neste søndag kom. Då kom kongsdottera i ei drakt som var overstrøtt med diamantar og hadde ei diamantkrone på hovudet. Ho køyrde i ei krystallvogn som var dratt av seks skinande kvite hestar. Det var som om ein fe kom og vitja menneska. Kongssonen blei heilt forblinda av all glansen som omgav ho, og lei hardt på grunn av elskhugen sin. Då utgangssalmen blei spela, reiste kongsdottera seg og skunda seg mot døra. Men då ho steig over dørstokken, festa den eine skoen seg i tjøra, og då ho rykte opp foten, fekk ho ikkje skoen med seg. Dermed kom ho så seint til berget at ho ikkje vann å byte drakt, så ho kasta kjøkkenkleda over diamantdrakta. I slottet talte folk berre om den vene, ukjente kvinna, og den vesle skoen gjekk frå hand til hand. All beundra det vene arbeidet og dei dyrebare steinane som han var overstrøtt med. Men korleis skulle dei få tak i ho som eigde skoen? Til sist ville kongen og dronninga å innby alle jentene i landet til eit stort gjestebod. Då dei hadde komme, fekk all prøve den vesle skoen, men ingen kunne få han på foten. Og heile tida ropte ein papegøye som sat i bur i eit vindauge: "Hælen blir klemt og tåa krøkt. Fuglen gnåla så lenge at folk til sist ensa det han sa. "I kjøkkenet går ho som skoen går på", sa kongssonen. "Kva er det for preik? Der er jo berre den jenta som slår vaskefat i golvet og kastar handdukar i fleisen på ein. Ho orkar eg knapt." "La ho komme i alle fall!" sa kongen. "Vi kan i det minste le av ho." Kongsdottera blei kalla til dei, og då ho prøvde skoen, gjekk han straks på foten hennar. "Kva, du har små føter?" sa dronninga og lyfta litt på kjolen hennar. Då blinka det i diamantdrakta, og kongssonen styrta opp av stolen og rykte fillene av ho. Der stod ho i all sin glans og strålte om kapp med sola. Kongssonen kjende ho att og greip tak i ho. "Endeleg har eg funne deg!" sa han. "Men kven er du?" Kongsdottera sa kven ho var og fortalde om det som hadde hendt ho. Sidan stelte dei til bryllaup og levde lenge og lykkeleg i lag.
Kongsdottera som fekk lammehovud Ein konge og ei dronning hadde ei ven dotter i lag. Då dronninga døydde, gifta kongen seg opp att, og den nye dronninga hadde ei dotter, ho også. Dei to halvsøstrene blei vennar, enda om den eine var pen og den andre så lite pen at det ikkje kom friarar til ho. Dette ergra mor hennar så mykje at ho avtalte med ei heks kva heksa skulle gjere med den vakre kongsdottera. Ein dag kongsdottera gjekk i skogen, lokka heksa ho til seg. Heksa lyska ho ei lita stund og – vips! – så skar ho hovudet av jenta. Men heksa drap ikkje jenta; ho tok eit smurningshorn ned av veggen og smurte salve på halsen hennar, og så sette ho på eit lammehovud. Med det same kongsdottera kom til sans og samling, sprang ho brekande ut gjennom døra og ut i skogen og heim att til slottet. Det var eit forferdeleg syn, og kongsdottera med lammehovud brekte så mykje og sorgfullt at folk ikkje orka dette. Dei sette ho i staden i ein båt og let han drive av. Halvsøstera hennar hoppa med i båten, for ho var trufast mot den ulykkelege jenta. Båten dreiv no langt vekk og landa til sist på ei øy utanfor Lista, der ingen budde fast. Det stod berre eitt einaste hus på øya, og det var ei redningshytte [1]. Skipbrotne kunne søke ly der, men nett denne dagen var vêret flott og utan vind. På øya hadde det samla seg ei mengde hekser for å feire eitkvart. Heksene song saman om korleis dei hadde fått makt ved å gjere ein ung konge lam frå halsen og ned. Midt iblant heksene var ho som hadde sett lammehovud på den ulykkelege kongsdottera. No song heksa heksesongar i lag med dei hine heksene, og dei dansa og trolla mykje i lag. Dei to kongsdøtrene gjekk i land på stranda eit stykke ifrå hytta. Dei kunne høyre av skrålinga at det måtte vere ei heksefeiring i gang i hytta, og fann seg ei grop mellom ein haug store, avrunda, glattskurte steinar, la mykje gras over seg for ikkje å fryse, og så låg dei der og gløtta fram og høyrde på. Då sa den stygge kongsdottera – ho kunne også trolle noko: "I natt skal eg gjere meg usynleg, og så går eg inn i huset til heksene for å finne ut av ting, og kanskje finne berginga for deg." Då ho kom inn i rommet der heksene heldt til og song hemmelege heksesongar og dansa utan stans, blei ho var ein merkeleg fugl i eit bur der inne, og eit smurningshorn som stod ved døra. Heksene sa då: "Høyr, fuglen kvitrar – det betyr noko. Sei fram, den som veit." "No vel", sa ei av heksene, "kongen som ligg så lam, blir frelst om nokon steiker fuglen og lagar suppe på fuglen dernest. Om ein så berre ber fuglesteika og suppa rundt kongen nokre gongar, kjem han seg. Men heilt frisk blir han ikkje før han et steika og drikk suppa – alt saman." "Og eg veit at smurningshornet som står ved sida av fuglen", sa ein anna ei, "kan gjere kongsdottera med lammehovudet heil igjen om ein skjer av ho lammehovudet og smører på trollsalven [2] i hornet på ein blunk. Men det må skje svært fort for at det skal gå godt." Då den usynlege kongsdottera høyrde dette, smaug ho seg ut med smurningshornet, gjekk til søstera som låg og sov, og skar av ho lammehovudet fort som ein vind. Så strauk ho trollsalven på halsen hennar, og med det same voks det rette hovudet opp att og ho såg like fin ut som før. [3] Dei heldt seg bak steinane nær ved heksehuset heile natta og neste dag. Heldigvis var vêret varmt og vinden spak, og her og der på øya låg egg å leve av. Men då andre natta endeleg kom, gjorde den stygge kongsdottera seg usynleg att, gjekk inn i heksehuset og tok buret og fuglen og forsvann frå huset utan at nokon merka noko. Så vekte ho den pene halvsøstera, og dei steig opp i ein båt og dreiv av. Båten førte dei til til land, til staden der den lamme kongen låg. Dei bad straks om lov til å prøve å gjere han frisk. Den eine kongsdottera steikte no fuglen og laga suppe av han. Fuglesteika la ho på eit sølvfat, og suppa hadde ho i ein sølvskål. Så gjekk dei to ein gong rundt senga der kongen låg, og då kunne han røre handa. Dei gjekk rundt han ein gong til, og då rørte han hovudet. Så gjekk dei ein tredje gong rundt, og då kunne han røre alle lemmane. Men han kjente seg ikkje heilt frisk før han hadde ete fuglesteika og drukke opp suppa. Då forsvann alle plagene og han var frisk som ein fisk att [4]. No blei det veldig glede i slottet. Kongen gifta seg med den stygge kongsdottera som hadde berga han. Og då dei sa ja til kvarandre, blei ho med eitt til ei vakker kvinne. Og kongsdottera som hadde hatt lammehovud, fekk ein gild kongsson der ved hoffet. Til bryllaupet kom stemora og alle heksene, for dei trudde at ingen kjente til det dei hadde stelt i stand før. Dei blei straks sett i fengsel og dømt til å bøte med livet. Men kongen, kongssonen og kongsdøtrene levde glade og lykkelege i mange år. Ord
|
