|
Ved første augekast ser ein kanskje ikkje kva det kinesiske ordspråket vil ha fram, for på overflata er ikkje alle av dei universelt gyldige. Men så snart vi tolkar dei figurativt, blir dei kanskje interessante. Slike gjengse tolkingar er del av den rike, kinesiske ordspråkarven, og vår eigen også. Litt om kjelder til samlinga: William Scarborough omsette 2720 kinesiske ordspråk til engelsk i 1875. Han syner ordspråka på kinesisk og engelsk. "Sjetongar av jade" blei gitt ut i 1920, og gir mellom anna att ordspråk på vers. Rim og rytme er vekk i omsetjingane. Det som kjem, er prosaomsettingar frå desse bøkene og nokre til. Kjelder står i hakeklammer; fulle referansar i botnen. Forkortingar som "Mod" blir forklart her: [Lenke]. Utvalet blei utvida til om lag 360 i juli 2009.
Kinesiske ordspråk"Far var lærd!" skryt tullingen. "Mor var hoppe!" fortel muldyret. Alle vegar fører til Peking [- og mange til peiking.] * Av alle slags krigslister er den beste å vite når ein skal halde opp. * Av eit daudt dyr kan vi behalde huda; av eit menneske, omdømmet. [Mod] Av ti Kirsten Gifteknivar er det berre ni som lyg. Baksnakk kan skade kva sak som helst. [Acc] Baksnakk kan vekse utan grunn. [Acc]
|
|
Bekymre deg ikkje så mykje om å bli misforstått som for ikkje å forstå. Berre eitt feilsteg kan få ein til å angre i tusen år. Berre kjærleiken kan elske andre eller hate andre. (Oldkinesisk) Berre å la ting skje er stundom det beste vi kan gjere. * Betre ein edelstein med ein flekk enn ein vanleg stein utan. Betre å bli sviken enn å svike sjølv, trass alt. * Betre å døy av sinne enn å gå til sak. [Ae 43] Bidrog alle med brensel, kunne dei bygge opp ein sterkt bål. Blant ofra for vin finn ein boklærde i skarar. [Acc]
Bli venn med seljarar - og formuen din vil auke. Bonden håper på regn, den reisande på fint vêr. [Acc] Bra lærdom er eit forråd som følger eigaren sin mest overalt. * Bygg ikkje ny båt av gammalt treverk. Dei beste soldatane er ikkje krigerske av seg. Dei fattige må halde fram å ale gris. Dei fleste barn har foreldra fortent i tidlegare liv. [Acc, mod, fork.] Dei fremste er gode utan å bli fortalt. [Acc, fork.] Dei godhjarta blir ikkje narra av himmelen, men ureielege. Dei som er nær eit kjøkken kan få mat. [Acc] Dei som er opphengte i spelet, kan vere blinde for det tilskodarar ser. Dei som ikkje studerer, er berre oppdressa naut. Dei som lagar spikar, bruker ikkje godt jern. Vel heller ikkje gode menneske til å bli soldatar. [Acc] Den beste hugsen er ikkje så fast som falma blekk. Den beste tida å plante eit tre på var for tjue år sidan. Nest beste tida er i dag. Den eine lagar eit garn, den andre står og ønsker. Vil du vedde på kven som får fisk? Den fremste er liberal og overberande av seg. [Acc] Den fremste sitt liv er i himmelens teneste. [Acc] Den heilt rette til å fjerne bjølla, skulle vere den som batt ho på. Den levande kjenner (vanlegvis) ikkje sjela si; den daude kjenner ikkje kroppen sin. [Ae 86] Den ressurssterke klarer å unngå skadelege situasjonar framfor seg. Den som er éin manns kone, må ikkje ete av to menns ris. [Ae 99] Den som fiskar i gjørmevatn kan ikkje skilje det store frå det vesle. [Acc, mod.] Den som har ei grepa kone har få sorger. [Acc, fork.] Den som har givnadar, viser det i fjeset sitt. Men den glade dekker over talenta sine. [Tut-Tut, i Wic 578] Den som ikkje lærer, er som ein som går omkring om natta. Den som ikkje nyt sine gode augeblikk kan ein vel ikkje kalle rett heldig. Men den som er glad jamvel i vanskar, er verkeleg lærd. [Tut-Tuts visdom, Wic 577] Den som legg for dagen gode evner, kan komme seg gjennom drageporten (dvs. utdanne seg, få ein grad). Den som leikar med elden kan bli offer for han. Den som planter treet, er neppe den som får mest glede av treskuggen. Den som stoler på for mange, endar ofte opp med å miste trua på alle. Den som tar ei vondarta kone, kan bli fattig livet ut. Den som veit kor grensene går, kan vere glad i lange tider. * Den som vekker ein sovande tiger, utset seg for fare. [Acc] Den som ventar på at steikt and skal fly inn i munnen hans, lyt vente lenge. Dersom det er gull i huset, ventar det vel vekter utanfor til å vege det. [cf. Ae 61] Dersom eigenskapane til faren ikkje går igjen i sonen hans, korleis får då haren hareskår? [Ae 177] Dersom ein ikkje går opp i høgda, kan ein ikkje sjå vidt ut over sletta. Dersom eitt ord ikkje er nok, er ti tusen til inga nytte. [Ae 27] Dersom ingen ville høyre på sladder, ville han snart stanse. [Acc] Dess meir ein prøver å løyne noko, dess meir vil det synest til sist. Dess mindre makt nokon har, dess meir likar han å bruke ho. Det blir truleg nyttelaust å vøle ein søkkande båt midt utpå havet. * Det er betre å avverje enn å kurere sjukdom. [Acc] Det er betre å veve fiskenøter enn berre å ønske fisk ifrå havet. [Gjer det som skal til for å nå draumane dine.] Det er bilde i dikt, og dikt i bilde. [Acc] Det er den vakre fuglen som blir plassert i bur. [Acc] Det er ein tosk som ikkje kan le [under dei fleste forhold]. Det er enkelt å smette unna eit spyd som kjem framanfrå, men vanskeleg å unngå å bli skadd av ei pil som kjem bakfrå. Det er ikkje alltid ein ser stengelen til lotusblomen i gjørmevatnet, men både stilk og rot er der nok. [Fenomen har jamt røter og stilkar, sjukdommar også.] Det er ikkje flott å plukke sesamfrø så ein mistar melonen. Det er ikkje når slaktaren har avliva grisen din at ein skal diskutere kva det skal koste [- om du lyt selje han kjøt og flesk for å bli av med det] [Smi 26]. Det er ikkje vanskeleg å snakke om gode gjerningar, men å gjere dei. [Acc] Det er ikkje venleiken som dårar menn; menn dårar seg sjølve. [Acc] Det er ingenting som alder i mennesket. [Acc, fork]
Det er klare stjerner ein først blir var. Det er lett å få tusen reseptar, men vanskeleg å bli kurert. (Kinesisk) Det er lett å unngå ei pil skoten så du ser ho, men vanskeleg å unngå ei som kjem utan at du ser det. [Acc] Det er lettare å vite korleis du gjer noko enn å gjere det. [Acc] Det er vanskeleg å samle opp vatn som er søla ut. * Det finst mange flotte fjes under fillete hattar. Det må vere langt betre å gjere ei god gjerning heime enn å dra ut i verda for å glo eller brenne røykelse. * Det som blir fortalt i øyra til ein kar, blir ofte høyrt femten-seksten mil derifrå. [Kinesisk] Det som blir hakka er ikkje like glatt som det som er dreidd. Det store spørsmålet er ikkje om du har mislykkast, men om du er fornøgd med fiasko. Det tar berre tre augeblinkar å bli fornedra.* Diamanten blir ikkje polert utan friksjon, og heller ikkje mannen utan prøvingar. * Drypande vatn kan gnage seg gjennom stein. Du hjelper ikkje skott å vekse ved å hale dei høgare. ¤ Du kan sjå mannen i guten. Dydige menn er skattane i eit kongerike. Daude songfuglar gjer eit trist måltid. Døm ikkje hesten etter salen hans. Døm ikkje hesten etter salen. * Ei bok som ikkje blir opna, er berre ein papirkloss. Ei framifrå bok høver til eit hus av gull. * Ei lykke spreier tusen sorger. Ei pen kvinne skulle ikkje trenge rouge til å gjere seg pen. [Acc] Ei rotte som gneg på halen til katten, innbyr til å bli drepen. Ein blind hane òg slumpar til å finne korn. [Acc] Ein blom vi plantar kjem kanskje ikkje til å bløme, men frøet til treet tilfeldigvis mista, kan bli ein skog. Éin drage kan sperre tusen vasslaup. [Ae 176] Ein fattig mann kan ha noble tildriv. [Acc, fork.] Ein fin mann er høfleg, men kryp ikkje. Ein låg mann kryp, men er ikkje høfleg (Confucius). Ein frosk i ein brønn. [Ein frosk som hadde budd i brønnen sin heile livet, skjønte ikkje kva havet var då ei skjelpadde fortalde om det. "Med ein brønnfrosk kan ein ikkje tale om havet" av oldtidsfilosofen Chuang Tzu fortel det same. Ordspråket blir brukt til å smekke eller forkaste trongsynte og trongsinna, og taler for vidde på eit vis.] Ein får ikkje slutte å ete berre fordi ein kan bli kvelt. Ein får lukt av dei ein er i lag med. [Acc] Ein god fugl vel treet sitt. [Acc] Ein god fyr vil halde fast ved handelen sin. [Acc] Ein hest blir vel ikkje feit utan fôr. * Éin hest, éin sal. [Ae 155] (Kinesisk) Éin hund snerrar mot ein skugge, og hundre hundar sluttar seg til og hyler og gøyr. * Ein hund som fangar mus, trakkar på kattepotane. Ein jadestein er ubrukeleg før han er behandla, ein mann er ikkje god for noko før han har utdanning. Ein kan ikkje fortelje om is til sommarinsekt eller om himmelen til brønnfroskar. [Kinesisk] Ein kan ikkje handsame for mange saker i gongen, for det er som med graskar i vatn i at eitt dukkar opp mens du prøver å halde nede det andre. Ein kan ikkje la vere å ete berre fordi det er sjanse for å bli kvelt av det. Ein kan vanskeleg skjøne foreldra sine fullgodt før ein får barn sjølv. * Ein kar med raud nase kan vere fråhaldsmann, men finn ikkje nokon til å tru det. Ein klossete fugl som flyg først, kjem før til skogen. Ein lyt bøye seg for dei mest pressande omstenda. [Mod] Ein mann av få ønske kan gagne helsa si også. [Acc] Ein mann utan smil skal ikkje opne butikk. [Ae 149] Ein menneskekropp er det vanskeleg å tigge seg til [Det kan vere vanskeleg for eit dårleg menneske å få kropp i eit nytt liv, endatil dyrekropp]. [Acc] Ein måte å ikkje tape andlet på, er å ha munnen lukka. * Ein skal ikkje streve fælt etter resultat i kunsten å dra seg; etter moteplagg, eksotisk mat, og dyrt utstyr, for ved slikt kjem ureint og kan hende råte inn i kunsten å dra seg. [Tut-Tuts visdom, i Wic 580] Ein skatt som følger eigaren overalt er god læring. [Acc] Ein stor talar kan like fullt gjere feil. [Acc, mod.] Ein tomme tid kan vere verdt tretti gram gull. * Ein udyktig lege drep folk med hemmeleg dolk. [Acc] Eit bra fall i grøfta gjer ein klokare. * Eit innbilsk menneske ser ei tom verd. [Acc, mod.] Eit kart som ikkje er bretta ut, kan syne farar å unngå. Eit lodd hovmod er nok til å øydelegge hundre pund dyd. [Ae 35] Eit lykkelaust menneske bed om eit lån ingen vil gi. [Acc] Eit menneske frå ein framand stad verkar forakteleg, ein ting frå ein framand stad verkar dyrebar.* [Ae 113] Eit ord er nok til ein snarlært kar. [Acc] Eit snøfjell smeltar til ei elv i varmen frå sola på himmelen. [Acc] Eit stearinlys i vinden er den aktlause - ein fisk som sprett i steikepanna. Eit stort tre tiltrekker vind (En rik mann freistar kanskje svampar). [Acc] Eitt vennleg ord held hjartet varmt gjennom tre lange månadar med is og snø. Elendige eller lykke avheng i stor grad av menneska sjølve. [Acc] Enda om hotigeren blir kalla fæl, et ho aldri eigne ungar. Er ministeren trufast, ottast han ikkje dauden; ottast han dauden, er han ikkje trufast. [Ae 148] Erfaren klokskap er ikkje å gøyme hovudet så rumpa stikk ut i vêret. [Acc, mod.] Etter eit kraftig snøfall blir bensin, ris, olje og salt alle saman kjærare. [Acc] Etter som vatnet forsvinn, dukkar steinane fram [Godheit kan komme til syne gradvis], [Acc] Etter tre dagar utan å ha lest noko, blir samtalane keisame. Familieharmoni fjernar band på talen. [Acc, mod.] Feil får rettast opp av kunnige. [Acc] Fengselet er stengt dag og natt og alltid fullt; tempel står alltid opne og er likevel tomme. [Kinesisk] Festens delikatesse er ein lærd gjest. Fire hestar kan ikkje innhente tunga. - Kung Fu-tse [Ae 196] Fisken ser berre agnet, og er det rarare at menn ser berre vinsten og ikkje faren? Fluger kjem seg aldri inn i eit egg utan sprekk. * Folk følger dømet til dei som er over dei. [Acc] For mykje vin gir uorden. [Acc] Fullpakka er den mørke vegen til helvete. Fylle ut auga til den måla draken [Tradisjonelt ord om og mot å legge siste hand på verket. Det viser til ei historie om ein vidkjent kinesisk målar. Han måla fire drakar utan auge. Det var fordi dei kom til å fly sin veg om han gjorde det, sa han. Det trudde ikkje vennane hans, og fekk han til å måle auga så dei fekk sjå. Og dermed flaug drakane sin veg. Ordspråket blir oftast nytta for å skildre fyndig oppsummering generelt.] Følg dei gode og lær å vere det. [Acc] Først når ein er godt kledd og næra, kan ein forstå skilnaden på ære og skam. Får du ikkje aure på kroken? Så prøv å grave opp muslingar. Gata blir nok rein som golvet i himmelen når kvar mann feiar for si eiga inngangsdør. Gi til dei som treng, og snakk med dei som kan forstå. [Acc] Gir du ein mann ein fisk, før du han for ein dag. Lærer du han å fiske, før du han for livstid. Gjeld pressar på hovudet. [Acc] Gjennom kjølige regnbyer om hausten syng ein liten fugl i greinene til mandeltreet, "Kvart minutt i ungdommen er ein kostbar tomme gull!" Gjer dei som er nær glade, og dei som er langt vekke vil komme. Gjer godt no, og bli lønna seinare. [Acc] God er éin av hundre. [Acc] God økonomi gjer karar uavhengige. [Acc, mod.] Gode gjerningar skal ein gjere; men ikkje dårlege. [Acc] Graset lyt bøye seg når vinden blæs. Kung Fu-tse [Ae 196] Grave ein brønn før du er tørst. Grip taumane til hesten ved kanten av skrenten, om ikkje før. * Gult gull rikeleg samanlikna med kvithåra vennar. Ha forsyningar mot fare og opprør. [Acc, mod.] Hald aldri lag med eit dårleg menneske. [Acc] Hald den brotne armen inni ermet. Hald selskap med gode menneske, så lærer du å gjere som dei [imitere dei, iallfall]. [Acc] Han lærer mindre som ser på, enn han som gjer. [Acc, fork.] Handter andre sine feil like blidt som dine eigne. [Kinesisk] Handter feila til andre nesten like varsamt som dine eigne. [Mod] Har alt som du bruker, i tipp topp stand, og reint. [Acc, fork.] Har du ingenting å gjere, så vend kjapt heim att. [Delvis]. [Acc] Har du lykka, så ikkje trøytt ho ut. [Acc] Har ein blitt stukken av mygg éin gong, uroar ein seg for stikk heile dagen. Har ein godt samvit, uroar ein seg neppe om det bankar på døra ved nattetid. Har ein moskus, har ein også lukta. Haren burde alltid vere budd . . . * Held du deg rak, så la det ikkje bekymre deg om skuggen din slår bøyg på seg. [Ae 46] Held du fram med å slipe ei jernstong, kan du lage ei nål av. Hjortejeger, kast ikkje vekk pila på ein hare. Hygg deg nok, for det kan vere seinare enn du trur. * Hærar blir haldne i tusen dagar for å brukast berre ein. [Acc] Hæren burde alltid vere budd, men aldri brukast. [Ae 78] Høge tre kan kjennast på skuggane dei kastar, og gode menneske på fiendar av seg. I malt vatn bur det ingen fisk; broderte blomster manglar liv og lukt. [Acc, utv. mod.] Ikkje noko namn, same kor stort, gjer opp for verdilaust verk, fortel dei vise. Ingen kan vel ro utan vatn. [Acc] Ingen medisinar kan kurere den vulgære. Ingen veit kor vanskeleg noko er før han har prøvd å gjere det. [Acc] Ingen vind, ingen bølger. Jakta på vinning er rik på hat. (Gammalkinesisk) Jamvel ein nippande kanin kan ete seg i hel. [Ae 177] Jamvel gode ryttarar blir somtid kasta av. [Acc] Jamvel om frukost er godt, er middag betre. [Acc] Jenter giftar seg for å tekkast foreldre; enker for sin eigen del. Klossete fuglar treng å fly tidlegare - Tao signal Kom Gud i hug med kvart andedrag. Kor liten himmelen er, kan frosken fortelje. Han har sett han frå botnen av brønnen. Korleis kan ein vente å finne elfenbein i ein hundekjeft? Kos deg. Det kan vere seinare enn du trur. [Mod] Kunnskap kjem med studium. [Acc] Kva ein mann meiner, finn ein ut når han opnar munnen. [Acc] Kva godt vil komme søner som er ulærde? Kva makt kan berge eit land der berre rikdom er dyd og berre drikk gir glede? [Mod] Kvar lyt sjølv stette eigen svolt, og kvar lyt sjølv leve og døy. [Acc] Kvar næring har sine eigne måtar. [Acc] La den sure tenaren dra vekk! La han bli og hus ein fiende. Lag eit garn om du vil fange fisk. * Lange mellomvere testar vennen. Lediggang avlar vellyst. [Ae 40] Lenkene til småskurken klirrar. Den garva røvaren startar ein bank. Les fram som det står i boka (dvs. følg eksempelet). [Acc] Les kritisk og du kan finne at kvar fråsegn verdt tusen unser gull. * Lettare å kjenne fjesa til folk enn hjarta deira. [Mod] Lever du trygt, så hugs fare. [Acc] Litt mat no og då kan hjelpe den sjuke frisk att. [Acc] Livet til eit barn er som eit stykke papir der kvar som går forbi, etterlèt eit merke. [Mod] Lover styrer småfolk, og sømd dei store. Lykka du har i lomma: brukt ikkje alt. Lykke, langt liv og helse er felles ønske for dei fleste. [Acc, mod.] Lyt ein spele, så avgjer tre ting frå starten: reglane, innsatsen og tida for å halde opp. [Kinesisk] Lytt til alle, så plukkar du ei fjør frå kvar gås som går forbi, men følger inga heilt ut. [Kinesisk] Lær sonen din i stua og kona i senga. (Kinesisk) Lærdom er langt meir verdt enn gull. (Kinesisk) Lærdom er å ro oppetter mot straumen; ikkje å gå framover blir å drive attover. Lærdom som ikkje blir brukt, er ein vokslys som ikkje blir tent. Læring kan ikkje gulpast ned. [Acc] Makta syner kva som er veikt og sterkt ei tid; sanninga skil gale frå rett. Mange menn, mange tunger. [Acc] Mange ting kan verke vanskelege i starten. [Mod] Mange år i teneste syner mannen. Medisin for å bli frisk, suppe for å nære seg. [Acc] Mennesket er himmel og jord i miniformat. Mens apekatten driv med ap, lærer dua å bygge reir. Mil etter mil går den kinesiske mur, men kor er det blitt av Shi Hwang-ti som bygde han? Ministrane skiftar med keisarane. [Ae 115] Musa ser smått frametter. Må du spele, så forstå aller først kva reglar som gjeld, kva det kostar, og når det er best å slutte. Nakne kjem vi, og nakne drar vi. [Acc] Nedskrivne ord er band. Når du er sint, så ikkje skriv brev. Når aper slåss, spreier dei skit. Når tigrar slåst, blir nokon skadd. Når det er noko å tene, så tenk ærlegdom. [Kinesisk] Når det ikkje er fisk i elva, set ein pris på reker. Når du drar med båt, så ver budd på ein dukkert. Når du drikk vatnet, så kom i hug kjelda. Når du et bambusskot, så kom i hug han som planta dei. Når du reiser utanlands, skal du frykte å vise sølvet ditt. Når ei padde gaper, for ein kjeft! for ein pust! [Mot innbilsk snakk] Når ei rotte kryssar gata, roper alle, "Slå ho!" (det vil seie, dårlege menneske blir hata av "alle"; slik var det iallfall før i tida). Når ein får bålet vekk frå under gryta, sydar ho ikkje lenge [Ein får ta problemet ved rota]. Når ein rik mann blir fattig, blir han lærar. Når ein taler, bør ein ikkje gå for langt. [Acc, fork.] Når ein verdilaus mann har stor formue, aukar det feila hans. Når eit tre fell, vil apekattane i det springe derifrå. Når han treffer ein soldat, blir det tydeleg at den utdanna er høfleg til fånyttes. [Acc] Når hausten kjem, blir åsane dekte med venleik; når våren kjem, angar kvar flekk av blomster. Når heimen din står innhylla i flammer som eit svart skal, er det temmeleg seint å grave ein brønn. Når katten er borte, kjem musene ut for å strekke på seg. Når legen først blir berømt, kjem fleire enn han kan hjelpe. Når lykka kjem, blir hugen meir oppvakt. (jf. TM) Når melonen er moden, fell han av seg sjølv. Når treet fell, blir skuggen borte. Når vi går til sengs, kan vi ikkje sikre oss at vi skal komme opp att. Når valdtekta er eit faktum, får ein jo gi etter og ufrivillig nyte det. (Frå Kinesisk) Om den fremste vil ha velstand, skaffar han seg det på skikkeleg vis. [Acc] Om du vil låne, må du vere tolmodig. [Ae 149] Om ingen ville lytte, mangla løgna handtak. Det trengst både tunge og øyre til ei skandale. Ord er ikkje anna enn vassbobler, men gjerningar gulldropar. (Kinesisk) Over ein bolle ris bør ein komme i hug alt bryet det har kosta å frambringe det. [Acc, fork.] Overdrive snakk følger neppe sann verksemd ifrå. [Acc, mod.] Papir ikkje kan pakke ned ein brann. Pengane du tar med til spelehallen, er dømte fangar som blir skunda til sin dom. Pengar kan kjøpe levande vesen til dei verste føremål. [Acc] Plag deg ikkje over dei daude. [Acc] Planlegg vi for eitt år, kan vi så korn. For eit tiår, juletre. For livet, lære opp og oppsede menneske. * Planlegg året i tidleg på våren, og dagen ved daggry. Plantar ein melonar, får ein melonar. [Ae 144] Plantar ein tornar om våren, så får ein ikkje plukke fersken i september. Plukk blomen når han er klar til å bli plukka [Vil ein blomen vel, lar ein han nok stå.] Rekn ikkje nokon last for så uviktig at du dyrkar han; hald ikkje nokon dyd for så uviktig at du forsømmer han. [Ae 30] Rette dugleikar kan vere utømmelege skattar for deg, skattar som bergar deg frå svolt på dei fleste livsfelt. * Rike samlar pengar; fattige samlar år. Riv ikkje ned austveggen for å vøle vestveggen. Rosa har tornar for dei som vil plukke ho. Rotta som gneg på kattehalen, innbyr øydelegging. Røveri og opprør kjem kanskje av fattigdom. [Acc] Røyskatten kjem for å seie "Godt nyttår!" til hønene. Sauane har ikkje noko val når dei er i kjeften til ulven. Sigerherrane blir kongar; dei slåtte bandittar. Sjuke fryktar å døy. [Acc] Sjølv keisaren har slektningar som går i sandalar. [Ae 114] Sjølv Kung Fu-tse passa ikkje i si tid. [Ae 22] Sjølv menneske som deler seng kan ha ulike draumar. * Sjølv om du aldri har smakt av bacon, har du sett grisar gå forbi og skulle ikkje ta feil. [Acc] Sjå ikkje på tjuvane når dei et kjøt, men sjå på dei når dei får straffa si. [Acc] Skikkane skil seg frå stad til stad. [Acc] Skjer kleda etter å ha tatt mål. [Acc] Slektningar lyt ein vitje sjeldan; kjøkkenhagar ofte. [Acc] Slektningar skal ein sjeldan besøke, kjøkkenhagar ofte. [Ae 108] Snakk koker ikkje ris. Somme føretrekker gulrot, mens andre liker kål. Somme prøver å fiske i mudra vatn for eiga vinning. * Somme som lengtar etter rikdom og ære, jobbar seg i hel for det. [Acc, mod.] Starten på visdom er å kalle ting ved sine rette namn. Store tre er det godt å ha ly under [om å ha vernar, velgjerar]. [Acc] Stort tre gir behageleg skugge. [Acc] Styr familien slik du ville koke ein liten fisk - svært varsamt. Så lenge det grøne fjellet er intakt, klarer ein seg med brensle. [Det grøne fjellet viser til ein sjølv. Ordet er mot avmakt, for somme kjem jo langt i verda, også slike som startar med tomme nevar.] Ta ein ekstra titt, det kostar jamt ingenting. Tankane til den blinde er som knivar. * [Ae 125] Tilby hjelp der hjelpa trengst. * Tilpass gåvene til mottakarane. [Acc] Ting kan utvikle seg i motsett retning når dei har blitt ekstreme. [Pendelen svingar tilbake, osv. Yin blir til motsatsen yang og yang til motsatsen yin, heiter det i taolæra] Tre skomakarar som legg hovuda i bløyt saman, gir ein god statsmann. Tre vanlagnader: å miste far i ungdommen, kona i manndommen, og ikkje ha ein son i alderdommen. (Kinesisk) Tunga er mjuk og blir sittande, tennene er harde og fell ut. (Kinesisk) Under takskjegget til ein annan lyt ein bøye hovudet. [Ae 157] Unngå mistanke: når du går gjennom melonåkeren til grannen din, så la vere å bøye deg og knyte skolissene. Urettvist vunne lykke blir følgt av katastrofe. [Acc, mod.] Utanlands dømmer vi kleda, heime dømmer vi mannen eller kvinna. Utsikta frå fjelltoppen er den same, same kva for sti ein tok opp. * Vakt deg for vindar og bølger om dagen, og tjuvar om natta. [Acc] Vatn kan både bere og velte ein båt. Vatn langt vekke sløkker ikkje tørsten her og no. Vatn som er kasta ut, er vanskeleg å få tilbake i behaldaren. Ved ein farleg sjukdom, tilkall tre legar. (Kinesisk) Ved sytti er eit menneske eit lys i vinden, ved åtti er det rimfrost på hellene [Acc, to i eitt]. Vegar som ikkje har hjartet med, endar mest sikkert blindt. * Venleik frå rouge kan ikkje måle seg med ungdommens bløming. [Acc] Vik unna å reflektere, og ting blir vanskelege. [Mod] Vil du ha hare til middag, nyttar det heller lite å sitte og vente på at han skal renne på ein trestamme og falle daud. * Vil du ikkje at nokon skal få vite om det? Så ikkje gjer det. Vil du kunne mangt, så bygg ein båt.* Vil du vere lykkeleg støtt, skal du bli gartnar. * Vin kan aldri løyse opp ekte sorg. Vin oppdagar løyndommar. [Ae 133] Vinden som stryk gjennom tårnet, varslar storm oppi fjellet. [Gjeld ikkje Danmark -] Ønsker du å bli verkeleg flink, så praktiser under ein ekspert. [Acc] Å bu i fjellet kan ha føremonnar framfor å bu i byen - [Tut-Tut, i Wic 582-83] Å falle skader mindre for dei som flyg lågt. Å fare fram utan miskunn er ein nøkkel til solid oppnåing for ein kar. * Å fiske etter månen i vatnet er fåfengt. [Aper såg spegelbildet til månen i vatnet og trudde han hadde falle ned. Dei forma ei keie for å fiske han opp, heilt til dei sansa at månen var på himmelen framleis.] Å flette eit garn er betre enn å tigge om fisk ved vasskanten. Å halde tilbake sanningar skaper frykt og forgjeringar langs livsvegen. * Å kunne sjå ting i opphavet deira, er klarsyn. [Gammalkinesisk, Ae 195] Å prøve å sløkke brann mens du held brensel i hendene, er ikkje tilrådd. * Å spørje ein blind om vegen, kan vise seg å vere eit stort mistak. [Acc] Å vere driftig kan gagne stødig integritet. [Tut-Tut, Wic 577] Å vere glad i å lære er å vere ved kunnskapsporten. [Kinesisk] Åtte sjømenn; sju vil styre. Den båten kjem ikkje i hamn, er eg redd for.
Sjå også
|
Acc: Scarborough, William, tr. A Collection of Chinese Proverbs. London: Trübner and Co., 1875. Adc: Rohsenow, John S. ABC Dictionary of Chinese Proverbs. Paperback ed. Honolulu: University of Hawaii Press, 2003. ⍽▢⍽ Ordspråkkjennaren Wolfgang Mieder fortel at John Rohsenow klart og tydeleg har solid kontroll over emnet, og at boka hans blir til stor nytte for blant andre kinakjennarar, ordspråkfolk, og kultur-lærde verda over, og fort kjem til å bli eit standardverk ein viser til. (Frå bokomslaget). Ae: Holbæk, Bengt, og Jørn Piø. Allverdens ordsprog. Schibsted. Oslo, 1991. ⍽▢⍽ Boka blei første gong gitt ut på dansk på Politikens forlag i 1964. I 1985 kom ei ny utgåve derifrå. Coj: Guiterman, Arthur, tr. Chips of Jade: Being Chinese Proverbs with More Folk-sayings from Hindustan and Other Oriental Countries. Rhymed in English. New York: Dutton, 1920. Rf: Herrmann, Kontrad, Übertrager. Reiskörner fallen nicht vom Himmel: Chinesische Sprichwörter. Weimar: Gustav Kiepenhauer Verlag, 1990. Cps: Herzberg, Qin Xue, og Larry Herzberg. Chinese Proverbs and Sayings: With Observations on Culture and Language. Berkeley, CA: Stone Bridge Press, 2012. Dc: Lin, Marjorie, and Schalk Leonard, reds. Dictionary of 1000 Chinese Proverbs. New York: Hippocrene, 1998. Iml: Lin, Yutang. The Importance of Living. London: Continental Book Company, 1945. Or: Kragh, Ole: Alverdens ordsprog og talemåder. Vendelkærs. København, 1979. Smi: Smith, Arthur Henderson. Proverbs and Common Sayings from the Chinese, together with Much Related and Unrelated Matter, Interspersed with Observations on Chinese Things-in-General. Shanghai: The American Presbyterian Mission Press, 1914. Wci: Yutang, Lin, ed. The Wisdom of China and India. New York: Random House, 1942. Wcp: Brown, Brian, ed. The Wisdom of the Chinese: Their Philosophy in Sayings and Proverbs. New York: Brentano's, 1920. Wic: Yutang, Lin. The Wisdom of China. London: New English Library, 1963.
Klammer, symbol, stjerner, teikn og meir blir forklart: (1) Teiknforklaringar; (2) Klok fôr-handtering.
|
Seksjon | Sett |
Brukargaid ᴥ User's Guide ᴥ Disclaimer © 2006–2018, Tormod Kinnes, MPhil [Email] |