E

Ei god kone er det stas med.*

A good wife is a good prize.

Ei god kone gjer ein god ektemann [kan vel hende].

A good wife makes a good husband. [Perhaps]

Ei gryte som koker, kan ikkje halde på lokket.

A boiling cauldron can't keep a lid on. [When the pot's full, it will boil over.]

Ei halv brødskive er betre enn ikkje brød.

Half a loaf is better than no bread.

Ei lenke er ikkje sterkare enn den veikaste lekken.

A chain is no stronger than its weakest link.

Ei munter kone er ei glede i livet.

A cheerful wife is the joy of life.

Ei mus kan etter kvart gnage sund ein kabel.

A mouse in time may shear a cable asunder.

Ei raud skjorte kan ikkje gøymast. [I overført tyding: Sanninga vil fram.]

A red shirt cannot be hidden. [*Truth will out.]

Ei skoten pil, kjem ikkje att av seg sjølv.*

An arrow once shot never comes back.

Eigen munn er nærare enn nokon annan sin. [Stytta]

One's mouth is nearer than that of a dear one. [Partial]

Eikenøtta blir ei eik ein dag.

An acorn one day proves an oak.

Ein blir bedømt ut frå arbeidet sitt. [Innleiingsvis, og rett som det er.] • Kva ein er verkeleg verdt, kjem nok fram mens ein arbeider.*

A man is judged by his work. • The true worth of a person comes out when he is working.

Ein bonde's kornkammer er framfor plogen hans. [God avling kjem med god pløying og vidare hardt arbeid.]

A farmer's granary lies at the tip of his plow. [If you want a good harvest, till your fields as fits.]

Ein brenn ikkje eit teppe for å bli av med ei loppe.

One does not burn a blanket to get rid of a flea.

Ein brytar som taper, kan aldri få nok av bryting.

A wrestler who is beaten can never get his fill of wrestling.

Ein burde ikkje tape på å vere høfleg.*

There is nothing lost by civility.

Ein dag har sin kveld. [Kvar dag sluttar med ein kveld.]

A day has an evening. [Every day ends with an evening.]

Ein er ofte blind for feila i eige verk.

One is often blind to the faults in one's own work.

Ein får ikkje blod ut av ein stein.

You cannot get blood out of a stone.

Ein fisk blir klok etter å ha blitt fanga i garnet.

A fish gets smart after it has gotten into the net.

Ein full pung manglar aldri vennar.

A full purse never lacks friends.

Ein får betale [unngjelde] for det ein gjer. [Som ein bryggar, slik drikk får ein.]

One pays for what one does. [As they brew, so let them drink.

Ein får høye mens sola skin.

Make hay while the sun shines.

Ein får ikkje blod ut frå ein stein.

You cannot get blood out of a stone

Ein får ikkje ein krabbe til å gå beint fram.

You cannot make a crab walk straight.

Ein gammal kylling gir god suppe.

An old chicken produces a good soup.

Ein gammal mann som treng hjelp, korleis kan han hjelpe nokon annan?

Himself an old man in need of help, how can he help another?

Ein gammal rev forstår fella.

An old fox understands the trap.

Ein gap styrtar seg alltid fram.

A fool always rushes to the fore.

Ein god leveregel er aldri uaktuell [utan verdi].

A good maxim is never out of season.

Ein grisking tener rikdommen sin, og ikkje omvendt.

A covetous man serves his riches, not they him.

Ein halvlærd lege kan ta livet av deg; ein halvlært prest kan ta trua frå deg.

A half-learned doctor can take your life; a half-learned priest can take your creed.

Ein hane held til fems høns.

One cock is sufficient for five hens.

Ein haustar der ein har sådd.

You reap where you have sown

Ein heil buskapsflokk kan finne ly i skuggen til eit stort tre.

A whole herd can take shelter in the shade of a great tree.

Ein heim er vesentleg.*

A house is essential.

Ein heim utan kone er som ein safe utan pengar.

A house without a wife is like a safe without money.

Ein hund sloss mot ein annan hund, og slik gjekk reisa glatt for ferdamannen.

A dog fought with another dog and thus the traveler's journey went smoothly.

Ein hund veit kven som er herren hans.

A dog knows his master.

Ein kan få for mykje av det gode.

You may have too much of a good thing.

Ein kan ikkje ete kaka og behalde ho som ho var.* [Det er eitt av to; enten ete kaka eller la vere.]

One cannot eat the cake and have it. [You cannot have it both ways.]

Ein kan ikkje gjere alle til lags, sa Herren då han skapte silda.*

You can't please everyone.

Ein kan ikkje lage silkepung av eit griseøyre.

You cannot make a silk purse out of a sow's ear.

Ein kan ikkje lage skei av allslags tre. [Det trengst rett person eller rette material til å gjere eit stykke arbeid bra.]

You can't make a spoon out of just any wood. [It takes the right person or materials to do a job right.]

Ein kan ikkje miste det ein aldri hadde.

You cannot lose what you never had.

Ein kan ikkje plukke roser utan å frykte tornar, eller gle seg over ei vakker kone utan å frykte horn. [å bi gjort til hanrei -]

You cannot pluck roses without fear of thorns, nor enjoy a fair wife without danger of horns.

Ein kan ikkje uhjelpt bere to vassmelonar i same armkroken.*

One can not carry two watermelons under one armpit

Ein kan seie kva slags løve det er ut frå løvehola. [Kor godt nokon steller heimen sin kan fortelje mangt om han eller ho.]

You can tell what kind of a lion he is by his lair. [You learn a lot about a person if you see how well his home is kept.]

Ein kan seie om ein kunde skal ha eit likklede berre ved å sjå på fjeset hans.

You can tell that the customer wants a shroud just by looking at his face.

Ein kjem alltid attende til den første kjærleiken sin.

You always come back to your first love.

Ein kjem ikkje til himmelen ved berre å tilbe; eit reint hjarta er klokt å ha.*

One can't enter heaven by worshiping, one needs to have a pure heart.

Ein kjenner ein annan på omgangskrinsen [- kanskje, til ein viss grad]. [Kvar katt blir dradd til sitt eige slag.]

A man is known by his company. [Every cat to her kind.]

Ein kjenner eit menneske på kven det held seg i hop med.

A man is known by the company he keeps.

Ein kjenner fuglen på songen, og mennesket på orda.

The bird is known by his note, the man by his words.

Ein kjenner mennesket på vennane hennar.*

A man is known by his friends.

Ein klatrar ikkje ned i ein brønn i eit gjennomrótent tau.

One does not descend into a well by a rotten rope.

Ein klipper ikkje klede til barnet før det er født. [Ordtaket blir brukt når eit venta utfall ikkje er sikkert, så det kan bli forpurra. Det åtvarar blant anna mot å føregripe hendingar langt framme i tid, og mot å anta "for mykje"].

One does not cut cloth for a yet unborn child.

Ein liten eld kan sette fyr på mykje treverk. [Nokre få bråkmakarar er nok til å velte fred og ro ein stad.]

A little fire can light a lot of wood. [It only takes a few troublemakers to upset the general peace.]

Ein liten fugl er nøgd med eit lite reir.

A little bird is content with a little nest.

Ein liten lekk kan søkke ein stor båt.

A small leak will sink a great ship.

Ein lyt handsame underordna både reservert høfleg så dei ikkje blir frekke.

One must treat inferiors with reserved politeness, or probably they will take liberties.

Ein lyt våge ei fluge for å fange ein aure.*

You must lose a fly to catch a trout.

Ein nagle bergar ein hestesko; hesteskoen bergar hesten; ein hest bergar ryttaren, og ryttaren bergar landet sitt. [Råd om å ta seg av mindre ting i tide, for dei går hyppig inn i ein større samanheng.]

A nail saves a horseshoe; a horseshoe saves a horse, a horse saves a rider and a rider saves a country. [A small task may be part of the preparation for an important outcome.]

Ein nær nabo er betre enn ein slektning som bur langt vekke.

A near neighbour is better than a far-dwelling kinsman.

Ein sau som blir borte frå flokken blir eten av ulvar.

A lamb/sheep away from the herd will be devoured by wolves.

Ein sint tiggar, ein tom tiggarpose.*

The angry beggar is left with an empty bag. [Poverty and anger do not agree.]

Ein skabbete sau skjemmer fort heile flokken.*

One scabbed sheep will mar the whole flock.

Ein skal ikkje vente gamle hovud på unge skuldrer.

You must not expect old heads on young shoulders.

Ein skulle forvisse seg om å vere fullkommen sjølv før ein gjer narr av noko ufullkomment i andre.

You should make sure that you are perfect before you make fun of the imperfections of others.

Ein skulle ikkje svike tillit.

One should not betray a trust.

Ein skulle ikkje vente at godt vil vare evig.*

You can't expect a good thing to go on for ever.

Ein spøk kan lett bli ei alvorleg sak.

A joke may easily become a serious matter.

Ein tjuv går for herre når steling har gjort han rik.

A thief passes for a gentleman when stealing has made him rich.

Ein treng ikkje gaid til ei bygd som er i sikte.

One doesn't need a guide to a village that is in sight

Ein treng vel ikkje bli mint støtt og stadig på kvar ein feil ein har.

Not every fault is to be reminded.

Ein unse hell er betre enn eit pund elende. [TK. - Ein norsk unse var 31 gram. Eit pund var rundt 500 gram. Begge måleeiningane har variert og er stort sett gått av bruk.]

An ounce of luck is better than a pound of misery. [TK]

Ein uventa stein kan kløyve eit hovud.

An unexpected stone can split the head.

Ein veit ikkje kven vennen er før ein er i nød.*

A friend is never known till a man have need

Ein veit kanskje ikkje sikkert før ein har prøvd.*

You never know till you have tried.

Ein venn blir lettare tapt enn funnen.

A friend is easier lost than found.

Ein vingelaus fugl kan ikkje flyge.

A wingless bird cannot fly.

Eit auge som ser eitkvart, har noko rett.

An eye that sees something has some right.

Eit barn er [også] frukta frå ein heim.

A child is the fruit of a home.

Eit dårleg menneske er til skade i sju prestegjeld. [Dvs. vidt og breitt. - Ein sau med skabb skjemmer heile saueflokken.]

One bad person harms seven districts. [One rotten sheep mars the whole flock.]

Eit eple kvar dag held legen vekke. [Ai ai, slik tru er altfor optimistisk.]

An apple a day keeps the doctor away.

Eit esel er ikkje anna enn eit esel, jamvel om det ber eit gulllass.

An ass is but an ass though laden with gold.

Eit fot er betre enn to krykker.

One foot is better than two crutches.

Eit klokt menneske er sterkt.

A wise man is strong.

Eit langt liv kan gi langt elende.*

Long life has long misery.

Eit løfte kjem frå munnen. [Den som er verd ære, held ord.]

A promise comes from the mouth. [An honourable person keeps his word.]

Eit måltid urter med kjærleik til er betre enn ei oksesteik med hat attåt. *

Better a dinner of herbs (where love is) than a stalled ox where hate is.

Eit menneske blir født av mor si for å døy. [Det første andedraget startar prosessen som fører til dauden. • Så snart ein blir født, startar ein å døy.]

A man is born of his mother in order to die. [The first breath is the beginning of death.] • As soon as man is born he begins to die.]

Eit måltid som andre har stelt i stand, er ikkje godt, og det blir endatil servert seint. [Stol ikkje på andre.]

A meal prepared by others won't be good, and besides it will be late. [Don't rely on others.]

Eit ord [dvs. ein lovnad] er gyldigare enn ei underskrift.

A word is more valid than a signature.

Eit ordspråk kan pryde språket.

A proverb is an ornament to language.

Eit sjalu hovud blir nok snart knekt.

A jealous head is soon broken.

Eit sting i tide sparar ni. [Synål og tråd mot at rifter raknar, o.a.]

A stitch in time saves nine.

Eit strå kan vise kva veg vinden blæs.

A straw will show which way the wind blows.

Eitt ord til dei kloke kan vere nok [til at dei forstår alt som er meint].*

A word to the wise is enough.

Ekteskapet er ikkje noko leikehus.

Marriage is no playhouse.

Elden brenn der han fell.

The fire burns the place where it falls.

Elsk meg, elsk katten min.*

Love me, love my dog.

Elsken er lovlaus [men klok elsk ikkje].*

Love is lawless.

En gap kan somtid halde seg til saka.

A fool may sometimes speak to the purpose.

En merkar kva eitkvart er verdt når ein manglar det.

The worth of a thing is best known by the want of it.

Enda om du kan tusen ting, så jamfør med ein flink fagkunnig.

Even if you know a thousand things, check it with an expert.

Eplet fell aldri langt frå treet.

The apple never falls far from the tree.

Er ikkje føredømet frå ein annan nok for deg? [Det er betre å lære av andres mistak enn å gjere dei sjølv.]

Isn't another's example enough for you? [One man's fault is another man's lesson.]

Et erter med kongen, og kirsebær med tiggaren.

Eat peas with the king, cherries with the beggar.

Et ikkje kalven frå kumagen. [- mens han er i moras mage. Jf. Tel ikkje kyllingane før dei er ute av egget. Dvs. Unngå å ta ting på forskott.]

Etter at hesten er stolen, kva hjelper det å låse stalldøra?* [For lite aktsemd kan føre til tap. Jf. "For seint å kappe seg ein stokk når kampen er over." "For seint å bli ektemann når alle middel er brukt opp." "Gode råd kan komme for seint til at det er hjelp i dei." "Kvar grøft er full av etterpåklokskap."]

After the horse is stolen what remedy is it to lock the door? [Negligence causes loss. Too late to cut a stick when the fight is over. It is too late to husband when all is spent. Good counsel may come too late to be of help. Every ditch is full of afterwit.]