Ein rundtur til Draumkvedet og den katolske trua

Olav Åsteson heve sovi so lengji.
Han la seg ne um joleaftan,
vakna 'kji fyrr um trettandagjen.
Å de va Olav Åsteson,
som heve sovi so lengji.

Brokkane ovanfor er frå Draumkvedet. Det blir rekna som ein mellomalderballade frå Noreg. Namnet på sjusovaren varierer mellom oppteikningane, dateringa er sørgeleg uviss, og balladen blir kalla eit visjonsdikt fordi ein mann fortel han fall i så djup søvn at han såg somt ifrå hi sida, sa han. Der er skjærselden, helvete og himlar, fortel den katolske kyrkja. Uttrykket "den sjuande himmel", som tyder å vere lykkeleg, heng saman med synet på ein lagdelt himmel.

Den katolske trua her på berget og i andre land som slutta å vere katolske, var at på hi sida kjem ein først til skjærselden, som skal reinse og fri sjela frå synd og skuld. Sidan oksygen trengst for eld her i verda, er vel ikkje elden bokstaveleg meint. Ifrå "elden" fell somme sjeler ned i fæle, mørke tilvære-lag, og somme vaknar opp i lysriker der jordisk sollys neppe kastar skugge. For å få det betre på hi sida, gav bønder eigedommar til kyrkja og pengar, for "når pengane i kista kling, sjela or skjærselden spring," var parolen. Slik skaffa pavekyrkja seg breitt fotfeste. Det var slikt som dette Martin Luther braut med og fekk hine med seg, men den katolske trua i land som ikkje fekk sleppe fri frå pavedømmet, har slik tru enno, og dei fleste kristne er katolikkar.

Draumkvedet er i slekt med anna visjonsdikting, som til dømes Den guddommelege komedien til Dante, frå mellomalderen. Katolske visjonsdikting bygger på katolsk tru med sju himlar og så bortetter. Visjonærar som kanskje sa noko anna under den katolske kyrkja berre for nokre hundre år sidan, risikerte liv og lemmar. Det same gjorde dei som kyrkja kalla hekser av begge kjønn. Somme vitskapsfolk blei også offer for kyrkja, som Giordano Bruno. Mykje kyrkjemakt kviler på kustus, konformisering og einsretting for det meste.

(Wikipedia, "Draumkvedet"; "Hekseforfølgingane"; "Giordano Bruno")

〜ೞ⬯ೞ〜

Himmerike på jord - A

"Jorda er ikkje himmelsk", tenker somme. I Det Gamle Testamentet er hagen Eden likevel paradis, himmerike på jord, ein nudisthage. Her finn vi nøklar som "Ha det godt i eigen hage," "Bli ikkje for stiv i tøyet;" "Rekn ikkje med å få kameratar," og så vidare.

Ja, himmel og jord, korleis er den samgangen, og korleis skulle han vere? Få vågar seg til himmels og tilbake på rett for å sjå etter og få eit grunnlag for å seie det utan å tru som ein er blitt fortald.

Kva har så Maharishi Mahesh Yogi meint med "Himmerike på jord"? Det er eit eigedomsselskap. Det er skipa for å forme bustadar som hjelper folk. Heller det enn å bruke folk som påfyll i trongare og trongare urbane reguleringar som andre tener grovt på. Men la oss sjå djupare i den grad vi kan. "Himmerike på jord" har også ei vidare meining som spring ut av å få det betre.

Eit rikt og godt liv tar til med å få seg mange supar mjølk. Og i takt med at beina til barna veks seg lengre, skrumpar vengane, tenker somme. Slik treng det ikkje vere. Om ein går for mykje opp i det jordiske - i det ytre, sansa - vinn ein ikkje god kontroll lenger, uavhengig av bakgrunn. Nokon kvar har godt av å styrkast ved innover-vending. TM er designa for at det skal gå lett og enkelt.

Vink frå søvnforskinga. Under probat TM og innsovningar vendast hugen "innover" - i tydinga vekk frå det meste av sansinga. Og ein blir iallfall smårar om ein blir frårøva god nattesøvn i lang tid, syner søvnforsking. Ein tredel av alle norske har ymse søvnproblem. Om det har sine grunnar, skulle ein finne dei og rå bot på dei, og ikkje drive symptom-underkuing og -manipulering med kjemikaliar. Det seier seg sjølv. Og det ligg føre svært mykje forsking på søvn og søvnfrårøving. Eg summerer berre, så ein får hovudoversyn. "Kan eg klare meg med fire eller fem timars søvn kvar natt?" Kortsvar: "Nei, venteleg ikkje. Men alle er ikkje like." Meir utfyllande: "Nokre få treng lite søvn (fire til seks timar), nokre få treng mykje (ni til ti timar) og dei fleste er ein stad imellom (sju eller åtte timar)," fortel Lawrence Epstein frå Harvard Medical School, og held fram: "Dei fleste søvnspesialistane meiner at det store fleirtalet av folk treng minst 7 1/2 timars søvn for å fungere på sitt beste. Det er eit godt mål for dei fleste." (Epstein og Mardon 2007:27-28)

Mange søvnplagar heng saman med stress og angst som veks til og underminerer helsa. Forskarar ser det slik at 50-90 (!) prosent av alle vanlege sjukdommar heng saman med stress. Tala dekker fysiske, mentale og sosiale variantar. Innan medisinfaget heiter det at meir enn halvparten av alle sjukdommar heng saman med emosjonelt stress (Smith ofl. 2003:505), så det gjeld å passe seg. Ulike land har ulike tal. Om ein kan å minske stress, kan ein vonleg sove betre etter kvart og sleppe ein del sjukdommar som stress i langdrag kan føre med seg. Somme gler seg i eigen hage. Det kan vere hjelp og kvile å finne i hage. Og TM senkar stressnivåa i ein og kan dermed førebygge mange helseskortar som heng saman med stress. [Stressoversyn herifrå]

Enkel avstressing verkar som førebygging mot ulike slags forfall og samanfall, og kan tilmed rette opp skuta om skavankane ikkje er for alvorlege. Det ligg føre traust dokumentasjon på at TM avstressar. Det forklarer til dels at TM dokumentert hjelper mot fleire sjukdommar og plager som heng saman med stress. Funn frå TM-forskinga, til ettertanke. [◦TM-følger. Forskingsoversyn frå David Lynch Foundation]

Himmerike på jord er ikkje så dumt, nei. Det vil blant anna seie å ha det godt, inderleg godt. På éin måte er det å fylle frakken. Det er ikkje så dumt. På den andre sida å tilpassa frakken til ein sjølv. Då endrar ein forhold og anna som det høver, til ein har det bra.

Transcendental Meditasjon, TM

Metoden: Ein mediterer over (tenker om att) ein likande lydklang (eit mantra) som ein gjentar mentalt i 15-20 minutt som høveleg; mens ein sit behageleg og med auga att i fred og ro heime især - så ein kan roe seg og bli opplagt att (for ei tid, og så bortetter). Det er enkelt. Når ein sit slik, blir bevisstheita energisert – så ein blir oppfriska eller opplagt av meditasjonsøkter. Daglig meditasjon fører med seg store fordelar etter kvart, syner mangslags forsking [◦Døme].

Dr. ◦David Orme-Johnson og andre gir oversyn over det som TM-rørsla går for dokumenterte verknadar av TM. Maharishi Mahesh Yogi (1918-2008), som bringa TM til Vesten, fekk stor framgang i Vesten på 1960-talet. Rørsla har greina seg i avdelingar eller felt sidan, og femner over eigne universitet. Maharishi University of Management (◦MUM) i Fairfield, Iowa, tar studentar til doktorgrad (Ph.D.), og studentar som har gått der, er godt nøgde. Det er sagt og skrive mykje godt om MUM.

Til i dag har over ◦sju millionar lært Transcendental Meditasjon, TM. Ein mediterer over (tenker om att og om att) ein likande lydklang (eit mantra) som ein gjentar mentalt i 15-20 minutt som høveleg; mens ein sit behageleg og med auga att i fred og ro heime især – Slik får ein kan roe seg og bli opplagt att (for ei tid, og så bortetter).

Når ein sit slik og tar opp at lydklangen for seg sjølv, blir bevisstheita energisert, så ein blir opplagt. Når ein kjem ut av meditasjonen, kan ein nyte godt av den såkalla skjerpinga og oppfriskinga som dykken innetter (meditasjonsstunda) gir. Og meditasjon på denne måten er enkel å utføre.

Skal ein ta med seg metoden og stikke? Svaret: Det kan ein godt. Og det blir gitt høve til å lære eit og anna attåt, om hus, stadreguleringar, helsevink frå gamle Ayurveda, "livskunna" i India, kosthaldsvink, urter og slikt. Men det er ikkje slik at "Den som ikkje vil, han skal." Det er ingen som pressar ein til TM, eller til å halde fram med TM. Det er ganske fritt!

Somme hevdar at TM-rørsla er ei sekt. Det er ikkje Maharishi Mahesh Yogi sine ord. Han seier om Transcendental Meditasjon: "Det er ikkje eit sett med trusbrokkar, ein filosofi, ein livsstil eller ein religion. Det er ei erfaring, ein mental teknikk. (It is not a set of beliefs, a philosophy, a lifestyle, or a religion. It's an experience, a mental technique.)" Nett det er såleis måten å stille seg til TM på. Ringverknadar dukkar fram for mange med tid og stunder. Somme blir til dømes meir livsfriske, glade og omgjengelege. Somme når også det som blir kalla høgare medvett-tilstandar.

TM kjem ◦generelt godt ifrå samanlikningar med andre meditasjonsteknikkar det er forska på.

〜ೞ⬯ೞ〜

Himmerike på jord - B

Maharishis kjerneidear

Ved hjelp av TM kan enkeltmenneske få det betre og gjere det betre, og dermed også samfunnet som dei er del av.

TM-rørsla går inn for å hjelpe fram god helse, eit langt liv i salig lykke, oppfylling av fine ønske, og eit sunt, godt og nærande miljø.

At mange mediterer godt, hjelper til å gjere samfunnet betre, seier vi. Kanskje legg vi til "til ein viss grad førebels", men slett ikkje "Det blir ikkje lett for mykje av det gode."

Himmerike på jord - målet er eitt, gjennomføringa noko anna

Trener ei Kari til å vinne olympisk medalje, kan ho tenke seg det kanskje tar meir tid enn tre års trening for å komme fram til målet. Ganske likt er det for ei Guri som heller vil bli fink til å halde hus og heim i stand og få tre barn opp og fram. Alle måla blir neppe nådd i ein-to-tre.

Kanskje det tar tid å vinne fram langs vegen til hovudmåla med TM også. Det kan ta kort tid, det kan ta lengre tid, men den som held fram og mediterer både klokt, regelmessig og i langdrag, kan få tak på det. Og om ein ikkje greier å nå heilt fram av ulike grunnar, kan ein faktisk vinne å gle seg meir over kvardagane etter kvart. Det er mange vinstar ved TM utanom endemåla som er sette fram.

For stressa tel det at TM verkar avslappande, slik mykje forsking har lagt for dagen, blant anna med soldatar som kjem stressa att frå krigsinnsats med eit stress-syndrom. Det finst statistikk som syner at TM hjelper ein god del av dei.

For mange som har vanskar med å sove godt om nettene, har TM også vist seg å gagne.

Dette og anna går godt fram av David Lynch Foundation sitt oversyn over vinstar som følger på TM-vegen. [◦TM-følger. Forskingsoversyn hos David Lynch Foundation]

Den som tenker at TM kan føre til både delvinstar og hovudvinstar, får vel halde på "litegrann" og sjå korleis det går. Ein dagstur over eit langstrakt fjell er ikkje over ved dei første stega oppetter, heller ikkje om ein når ulike flater undervegs, ikkje på høgdene og heller ikkje når ein går stigen nedetter for å ta seg heim. Heimar gagnar, men bra heimar gagnar betre.

Kjendisar fortel forsiktig om at dei gjer TM. Har dei fått gode heimar etter kvart, og kva tilskriv dei det i så fall? Det er det lov å fundere på og finne ut av forstandig, høfleg og danna - Mange har lært TM, mellom anna:

Beach Boys, Beatles, Russell Brand, Jeff Bridges, Deepak Chopra, Nick Clegg, Sheryl Crow, Ellen DeGeneres, Donovan (Dr Donovan Leitch), Clint Eastwood, Mia Farrow, Jane Fonda, Buckminster Fuller, Jeff Goldblum, George Hamilton, Goldie Hawn, David Lynch, Shirley MacLaine, Marshall McLuhan, Moby, Mike Oldfield, Mehmet Oz, Moby, Burt Reynolds, Jerry Seinfeld, Ravi Shankar, Rolling Stones, Kurt Vonnegut, Naomi Watts, Oprah Winfrey og Stevie Wonder. [Wikipedia, s.v. "List of Transcendental Meditation practitioners"]

Fekk alle som ein eit himmerike på jord av å gjere TM? Har alle som går langs vegen nådd fram? Ligg alle skip som ferdast ute på havet trygt i hamn?

Mangt høyrer privatlivet til. Somt deler ein med andre, anna knapt, og anna ikkje. Det er skil på folk. [Wikipedia. s.v. "List of people who have learned Transcendental Meditation"]

Sitat

Ha som føremål å leve eit betre liv. Berre ein intensjon om å få eit meir vellykka liv. Tenk betre.
Intend to have a better life. Just intention to have a more successful life. Think better. - Maharishi.

Merknad

Det er håp i hengande snøre. (Norsk ordtak)

At tankar kan forme tilhøve, er del av eldgammal yogalære. For å lykkast best råd med slikt, finst noko som heiter samyana, "samveg, sam-metode". Først mediterer ein så djupt ein klarer og når finare (meir subtile) tilstandar. I slike tilstandar samlar ein merksemda om noko, som i judo-visualisering. Sjå for deg kva du vil oppnå. Såkalla "positiv tenking" er litt i slekt med yogametoden. [Jf. Patanjali Yoga Sutras 3: 4 ff]

Her fekk du kjøt på beina (som er sitatet). Det er gitt ut bøker om samyana, som tar meditasjon vidare gjennom "tanketrening". Maharishi-sitatet kan ein skjøne betre i lys av samyana-læra.