Utgreiing

Adelsmannen Nils Gabriel Djurklou samla og redigerte eventyr og segner. Han arbeidde dessutan vidare med mange av dei ved å legge til frasar og kommentar, heilt til somme eventyr og avsnitt blei om lag dobbelt så lange, tilmed med ein frisk og freidig tone . . .

Djurklou omsette dessutan frå rikssvensk til dialektar med tida. (Jamfør det innleiande tilfanget i "GAA 6" i bokoversynet nedst på sida.)

❦❦❦❦

Gauken, hanen og orrhanen veddar

GAA. Svenska sagor och sägner, band 5, eventyr 12, s. 164, barnsagan "Göken, tuppen och orren".

[Til soga]

Hanen og høna med fjørtopp

Djurklou 1883, 78-89. "Tuppen å töfshöná". Gitt ut av Djurklou på Närkemål.

Somme av dei gamle europeiske hønserasane har fjørtopp. [Til soga]

Mannen oppdaga at kona var hulder

Tilpassa frå GAA 5, nr. 106, "Skogsrået och hennes syster Stråssa" (Frå Lindnes sokn, ved skomakaren A. Fallqvist)

[Til soga]

Guten og reven

Djurklou 1860, 86-87. "Pojken och Räven". Skjemtesoge frå Mellösa.

[Til soga]

Den rike kona

GAA. Svenska sagor och sägner, band 5, nr. 85, "Den rika frun" (Norrbyås). Omarbeidd.

[Til soga]

I alvedans

Gitt att frå Djurklou 1860, 63. "Elfvedansen". Segn frå Norrbyås.

[Til soga]

Skuta som forsvann så brått

GAA. Svenska sagor och sägner, band 5, nr. 50. "Synen vid Björstorp".

[Til soga]

Onkel Drake

GAA. Svenska sagor och sägner, band 5, nr. 29, "Dyrberget" frå Fellingsbro.

[Til soga]

Kampesteinane utfor Valderøya

Tilpassa frå Djurklou 1860, 62. "Jättestenarna vid Ulvgryt" (Täby socken).

Jamfør: Karethe Årseth. Lokalhistorie for øyane i Giske: Gravhaugar på Vigra. http://www.godoy.no/weber/lokalhistorie/Vigra/gravhaugar.htm [Til soga]

Skatten i elva

GAA. Svenska sagor och sägner, band 5, nr. 10, "Skatten i Konstabäcken", frå Sköllersta.

[Til soga]

Gamle-Eirik og hardingen kappast

GAA. Svenska sagor och sägner, band 5, nr. 17, s. 181. "Bonden, Westgöten och den onde". Skjemtesoge frå Kihl.

Eventyret er ein variant innan sekkegruppa ("samlenemninga") AT 812, The Devil's Riddle. (Uther 2004, 453-54)

[Til soga]

Den gamle kona og fisken

GAA. Svenska sagor och sägner, band 5, eventyr nr 21, s. 185. "Gumman och fisken".

[Til soga]

Gullkjerra under Ullifjellet

Jf. GAA. Svenska sagor och sägner, band 5, nr. 138, "Guldvagnen i Wadbacken" frå Götlunda.

[Til soga]

Ved eit huldrevatn

GAA. Svenska sagor och sägner, band 5, nr. 25. "Trollet vid Tensjön", frå Hammars socken.

[Til soga]

Koke suppe på ein spikar

GAA 5, saga nr. 16. "Den snåla gumman eller konsten att koka soppa på en spik". Soga er oppskriven i både Vermland och Närke. Denne varienten av eventyrtypen - som er ATU 1548 - er frå Kils sokn i landskapet Närke som er omgitt av store innsjøar i Svealand. Djurklou er samlaren.

Eventyrtypen med ATU-nummeret 1548 og tittelen "Stone Soup" (Steinsuppa) i den internasjonale eventyrkatalogen, har i seg delar som er gjengs for mange versjonar: "A soldier (traveler, monk) asks an old woman for food and lodging for the night. She agrees to the lodging but will not give him any food. The soldier offers to show her how to make soup from a stone (nail, ax, horseshoe) (sometimes without the introductory situation). She agrees. While the stone "cooks", she brings him all that he asks for, one after another: flour, grease, meat (bacon), vegetables, etc. After they eat the soup, the soldier says he is too full to eat the stone (he sells the wonderful stone to the woman).

Uttrykket "å koke suppe på ein spikar" (eller anna, som ein stein) viser eventyrtypen. Sogetypen er kjent og dokumentert frå 1300-1400-talet (Sercambi, No. 1), skriv Hans-Jörg Uther (2004 2:290).

I denne svenske varianten er det ein loffar som bed ei kone om suppe. Han startar med spikaren og vatn, og så veks det til, litt her, litt der. Slik får han til sist suppe på spikaren.

Ein over dobbelt så lang og utbrodert Djurklou-versjon står i GAA 6, s. 142-47, og kallast "Fanten å käringa".

Noko om eventyret og varantar av det står i Wikipedia under "Stone Soup".

[Til soga]

Ho som laut gråte så veldig

Stytta. Opphavleg ei historie i folkelivet om ein vandrande Peter og to koner - og det gode ved å vere gjestfri - og varsam med kva ein ønsker og tar seg til. "Ver varsam med kva du ønsker; det kan bli oppfylt", heiter det elles: det er kaldt vatn i blodet. Jf. GAA 6, s. 23-29.

[Til soga]